Style przywiązania to sposoby, w jakie wchodzimy w interakcje z otaczającymi nas ludźmi. Style te wykształcane są w dzieciństwie, które często powielane są w naszych dorosłych relacjach. Styl więzi dostarcza istotnych informacji, dlaczego możemy mieć trudności z tworzeniem znaczących więzi. Dlaczego boimy się bliskości albo dlaczego trudno nam innym zaufać? Często zrozumienie własnego stylu przywiązania buduje nowy początek wchodzenia w głębsze i bezpieczniejsze relacje.
W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać swój styl przywiązania oraz jak zidentyfikowanie stylu może pomóc Tobie w budowaniu zdrowszych relacji i przełamywaniu nieadaptacyjnych schematów.
Teoria przywiązania. Styl przywiązania – definicja
Teoria przywiązania została pierwotnie opracowana przez Johna Bowlby’ego w jego książce – John Bowlby „Maternal Care and Mental Health”. Teoria Bowlby opiera się na założeniu, że ludzie mają wrodzoną potrzebę przywiązania – potrzebę bezpieczeństwa, bliskości i połączenia z innymi. Aby zaspokoić tę potrzebę, niemowlęta polegają na swoich opiekunach, którzy mają zapewnić im niezbędne wsparcie i przewidywalność w kluczowych okresach rozwoju.
Kiedy główny opiekun reaguje we właściwy, adekwatny sposób, jest związany z potrzebami swoich dzieci, wówczas dzieci rozwijają się prawidłowo emocjonalnie. Jednak, gdy opiekun nie reaguje na potrzeby dzieci albo reaguje wybiórczo, u dzieci rozwijają się poważne problemy emocjonalne, które mają skutki w dorosłym życiu.
Czym jest przywiązanie?
Przywiązanie nie jest oddzielną kategorią czy cechą, a raczej wzorcem uporządkowanych zachowań w relacji, które są rozciągnięte w czasie. Dzięki przywiązaniu dziecko może czuć się bezpiecznie w nieznanym otoczeniu, oddalić się od opiekuna, zarówno w sensie fizycznym, jak i emocjonalnym oraz eksplorować przestrzeń wokół siebie.
Specyfika przywiązania nie przejawia się we wzajemnych stosunkach dziecka i opiekuna, lecz w reakcjach na zakłócenia. Poczucie bezpieczeństwa wyraża się w stopniu pewności, że opiekun będzie przy dziecku, kiedy zajdzie taka potrzeba. Opiekun będzie dostępny, responsywny, zdolny do naprawy relacji i postępowania w przewidywalny sposób.
Jak rozpoznać swoje przywiązanie?
Przywiązanie to koncepcja opisująca, w jaki sposób tworzymy relacje z innymi ludźmi. Aby rozpoznać nasze przywiązanie, musimy zrozumieć, jak budujemy nasze relacje, jak się w nich zachowujemy i w jaki sposób na nas wpływają. Poprzez autorefleksję możemy uzyskać wgląd, jakiego rodzaju przywiązania doświadczyliśmy jako dzieci oraz jakie wzorce powielamy w życiu dorosłym.
Bezpieczny styl przywiązania
Bezpieczny styl przywiązania wpływa na niezależność i chęć eksploracji. Bliskość rodzica nie ogranicza autonomii, dziecko chce angażować się w poznawanie świata, rodzicielstwo sprzyja budowaniu bezpieczeństwu i zaufaniu. Ten styl można opisać jako trwałą emocjonalnie istotną więź z rodzicem. Bliskość powiązana jest z bezpieczeństwem i intymnością. Dziecko czuję się swobodnie, może wyrażać swoje emocjonalne potrzeby, nie obawia się szukać pomocy, gdy jej potrzebuje.
Unikowy styl przywiązania. Lękowy styl przywiązania
Przywiązanie poza bezpieczne to przywiązanie lękowe lub przywiązanie unikające. Opiekun jest odrzucający kontrolujący, w obliczu dającego się przewidzieć niebezpieczeństwa. Dziecko zmienia sposób zachowania, aby uspokoić innych. Niechętnie doświadcza emocji, eksploracja otoczenia odbywa się kosztem dążenia do bliskości. Hamuje negatywne emocje, by uniknąć odrzucenia, prezentuję postawę obronną. W obliczu braku bezpieczeństwa w relacji przywiązania dziecko nie tworzy poznawczo spójnej strategii radzenia sobie i ukrywa swoje stany emocjonalne przed innymi. Dziecko staje się nadmiernie samodzielne, niezależne ale bywa też kompulsywne i uległe. Modyfikuje swoje zachowania, aby zadowolić rodzica lub opiekuna (figurę przywiązaniową) i dzięki temu doprowadzić do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb.
Ambiwalentny styl przywiązania. Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania
Styl przywiązania ambiwalentny, dziecko doświadcza opieki rodzica w sposób niekonsekwentny. Temperamentalnie, dziecko mogło być niespokojnym niemowlęciem, które długimi okresami doświadczało negatywnych emocji, ekspresyjnie wyrażając lęk. Ekstremalnie boi się, że zostanie zlekceważone lub porzucone emocjonalnie, dąży do bliskości, kosztem działań eksploracyjnych. Może słabo kontrolować impulsy, cały czas doświadczać niekontrolowanego stresu, nadmiernego pobudzenia i stale może wykazywać oznaki cierpienia oraz drażliwość. Wykazuje skłonność do zachowań krnąbrnych, może manipulować, czasami zachowywać się agresywnie, mieć huśtawki nastrojów, napady histerii. Bardziej ufa emocjom niż myślom. Istnieje wątły związek między własnymi zachowaniem a reakcją opiekuna. W konsekwencji nie rozwija kompetencji społecznych i jest mało niezależne. Dziecko prezentuję postawę chwiejną i ambiwalentną.
Zdezorganizowany styl przywiązania
Opiekun zaniedbuje i maltretuje dziecko. Opiekun często jest uzależniony od używek, jest nieprzewidywalny i agresywny, może karać dziecko, nie zapewniając poczucia bezpieczeństwa. Przywiązanie stanowi zarówno źródło strachu, jak i bezpieczeństwa, ponieważ dziecko nie umie przewidzieć zagrożenia, nieustannie ma się na baczności. Jest w ciągłym niepokoju, w stanie silnego pobudzenia i rozregulowania emocjonalnego. Dziecko czasami doświadcza nagłego zahamowania emocjonalnego, słabo reaguje na ból, miewa nieoczekiwane napady złości.
Jak zbudować bliskość? Styl przywiązania w dorosłości
Dorosłe style przywiązania charakteryzuje sposoby, w jakie rozwijamy i utrzymujemy relacje z innymi. Nasz styl przywiązania jest kształtowany przez nasze wczesne doświadczenia z opiekunami i jest w dużej mierze odpowiedzialny za to, w jaki sposób wchodzimy w interakcje w dorosłym życiu.
Style przywiązania u dorosłych dzielą się na następujące kategorie:
Bezpieczeństwa i autonomia. Osoby potrafią mówić o własnych doświadczeniach w relacjach przywiązania, w sposób obiektywny i szczery, nawet jeśli opisywane przeżycia nie są pozytywne. Do tej grupy należą osoby, które zbudowały bezpieczną relacji ze swoimi pierwszymi opiekunami. Cenią relacje z ludźmi, są ufne i szczere.
Zaobserwowanie i uwikłanie. Osoby z tej grupy są zaabsorbowane swoją zależnością od rodziców i wciąż aktywnie starają się ich zadowolić. Opowiadają o wczesnych latach swojego życia w sposób niekonsekwentny i niespójny, a nierozstrzygnięte spory z tamtego czasu wciąż stanowią problem. Osoby te cechuje bierna złość, zależność i zaabsorbowanie figurami przywiązania.
Odrzucenie i wycofanie. Przedstawiciele tej grupy zwykle opisują swoich rodziców w duchu wsparcia, ale przywoływane przez nich wspomnienia nie potwierdzają tych charakterystyk. Takie osoby mogą nie być w stanie przypomnieć sobie własnych doświadczeń, związanych z opiekunami, mogą lekceważyć aspekty relacyjne, uznając je za mało ważne.
Dezorganizacja. Osoby doświadczyły traumatycznego oddzielenia od figury przywiązania i nie przeszły procesu żałoby lub były ofiarą nadużyć i zaniedbań. Kiedy przypominają sobie wydarzenia z przeszłości, mogą tracić kontrolę i zdolność do logicznego myślenia.
Styl przywiązania w związkach
Styl przywiązania jest kluczowym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jeśli chodzi o relacje społeczne. Kształtuje sposób, w jaki ludzie wchodzą w interakcje ze swoimi partnerami i może mieć ogromny wpływ na sukces lub porażkę związku. Zrozumienie własnego stylu przywiązania jest ważnym krokiem w kierunku budowania zdrowych relacji.
Bezpieczny styl przywiązania w dorosłości
Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania zwykle czują się bezpiecznie w swoich bliskich związkach, ufając swoim partnerom. Bezpieczny styl przywiązania w wieku dorosłym opiera się na zaufaniu, szacunku i zrozumieniu. Obejmuje poczucie bezpieczeństwa w związku, a jednocześnie możliwość otwartego wyrażania siebie, bez strachu przed oceną lub odrzuceniem. Ten typ przywiązania może pomóc w tworzeniu silnych, zdrowych relacji.
Ambiwalentny styl przywiązania w dorosłości
Ambiwalentny styl przywiązania to typ przywiązania, który charakteryzuje się niepewnością i lękiem przed porzuceniem. Ludzie z tego typu przywiązaniem często mają trudności z zaufaniem swoim partnerom i mają trudności z wyrażaniem swoich uczuć. Zwykle są zbyt przywiązani i potrzebujący, mogą odczuwać uzależnienie od drugiej osoby ale jednocześnie mogą obawiać się bliskości, odrzucać lub odepchnąć partnera, gdy czują się, że są zbyt blisko. Ambiwalentne przywiązanie często oznacza unikanie bliskości i intymności w związkach, w obawie przed bezbronnością i odrzuceniem. Ten ambiwalentny wzorzec może prowadzić do wielu niepokojów i nieporozumień w związku.
Unikowy styl przywiązania w dorosłości
Osoby z unikowym stylem przywiązania często mają trudności z otwarciem się na innych, mogą dystansować się od swojego partnera. Kiedy dana osoba ma unikający styl przywiązania, prawdopodobnie ma sztywne i nieelastyczne poglądy na temat tego, co dzieje się w ich związku. Osoby te mogą być skupione na negatywnych emocjach w związku, mogą być pamiętliwe i długo trzymać urazę. Ponadto osoby te mają tendencję do unikania bliskości, ponieważ czują się nieswojo w intymności, którą nie poznali na wcześniejszym etapie życia.
Zdezorganizowany styl przywiązania w dorosłości
W dorosłości osoba o takim stylu przywiązania będzie wykazywać postawę niestabilną emocjonalnie, nie będzie umiała zaspokoić potrzeb swoich i najbliższych. Osoba o zdezorganizowanym przywiązaniu zwykle boryka się z wieloma trudnościami psychicznymi, samoocena bywa również niska i chwiejna. Posiada kompulsywną potrzebę kontrolowania otaczających ich ludzi, starając się w ten sposób poradzić sobie z paradoksem przerażającej figury przywiązania.
W ramach chaosu wewnętrznego świata wypracowuje wątły zasób strategii radzenia sobie, których istotną częścią jest kontrola i nieufność. Zrozumienie własnego zdezorganizowanego stylu przywiązania jest niezbędne do rozwijania zdrowych relacji z innymi, ponieważ pomaga uświadomić sobie własne wzorce przywiązania i ich potencjalne negatywne konsekwencje.
Ambiwalentny styl przywiązania, jak sobie radzić ?
Dla osób mających ambiwalentny styl przywiązania często wyzwaniem może być pokonanie uczucia niepewności i niepokoju. Dobrą wiadomością jest to, że istnieją strategie, które można zastosować, aby pomóc zarządzać ambiwalencją i dążyć do budowania bardziej pozytywnych relacji w otoczeniu. Niektóre osoby z ambiwalentnym stylem przywiązania mogą reagować na poczucie zagrożenia lub strachu, zamykając w sobie. Ta strategia może być problematyczna, ponieważ nie pozwala osobie doświadczać otoczenia, zwiększając niepokój i wrażliwość na odrzucenie. Mogą mieć ambiwalentne podejście do związków, co może utrudniać podjęcie decyzji na poziomie indywidualnym i relacji. Często mają tendencję do nadmiernego podporządkowania w związkach, oddając zbyt dużo władzy, mając trudność z granicami.
Ważne jest, aby osoby te otrzymały odpowiednią ilość potwierdzenia i wsparcia ze strony bliskich, aby czuć się wystarczająco bezpiecznie emocjonalnie oraz doświadczać bliskości, bez strachu i niepokoju. Jednym ze sposobów walki z tymi trudnościami jest stosowanie tak zwanych strategii prospołecznych. Strategie prospołeczne obejmują: spędzanie czasu z bliskimi, którzy zapewniają ci komfort w bezpiecznym środowisku lub kontaktowanie się z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami, gdy czujesz się niespokojna i potrzebująca.
Istotnym elementem jest też zidentyfikowanie obszaru swoich własnych granic, nauka wyrażania emocji, oraz umiejętności, związane z asertywnością. Bardzo ważnym elementem jest budowanie swoich indywidualnych zasobów, zwiększanie poziomu własnej samoskuteczność oraz większy kontakt z własnymi potrzebami.
Ważne jest również, aby zwiększyć świadomość swoich wyzwalaczy – co powoduje twój niepokój, lęk? Co wówczas robisz, czy to, co robisz przybliża Ciebie czy oddala od innych? W przypadku doświadczania ambiwalentnego stylu przywiązania pomocna może okazać się terapia poznawczo-behawioralna lub terapia schematów.
Unikający styl przywiązania, jak sobie radzić ?
Jeśli identyfikujesz się z unikającym stylem przywiązania, prawdopodobnie masz niską potrzebę intymności emocjonalnej, tendencję do zrywania relacji, gdy stają się one zbyt bliska. Ludzie z tym typem przywiązania zwykle boją się bliskości, ponieważ była ona zagmatwana i destrukcyjna w ich życiu. Może to prowadzić osoby z unikającym stylem przywiązania do emocjonalnego dystansu od swoich romantycznych partnerów czy partnerek. Unikanie bliskości powoduje uczucie długotrwałej samotności, lęku i niepewności, z którymi trudno sobie poradzić. Jednak nie jest niemożliwe przezwyciężenie unikowego stylu przywiązania.
Przede wszystkim ważny, jest dobór partnera, który uprawomocni twoje przeżycia. Pokazanie swojej bezbronności, emocjonalności zawsze powinno odbywać się stopniowo. Zacznij zbliżać się do ludzi, mówić im o swoich emocjach i przeżyciach. Korektywne doświadczenia bliskości z drugą osobą, warto dostrzegać i wzmacniać, aby stopniowo budować zaufanie i zdrowe przywiązanie. Spróbuj zastanowić się, jak reagujesz, gdy ktoś prosi cię o zbyt dużą intymność emocjonalną. Pomyśl, jak to zachowanie wpływa na twoje potrzeby i na Twój związek.
Zdezorganizowany styl przywiązania, jak sobie radzić?
Osoby o zdezorganizowanym stylu przywiązania nie są w stanie tworzyć zdrowych, opartych na zaufaniu relacji z innymi ludźmi. Osoby doświadczające traum, mają trudności z zaufaniem nawet najbliższym i łatwo ulegają przytłoczeniu w sytuacjach społecznych.
Bardzo ważnym elementem jest budowanie sieci wsparcia, nie tylko w związku, ale i poza nim. Postacie kotwiczące to osoby, które zapewniają bezpieczeństwo i stabilność w obliczu stresorów. Mogą to być nauczyciele, mentorzy, którzy są w stanie zapewnić wsparcie w trudnych chwilach i służyć jako bufor przed negatywnymi konsekwencjami. Osoby muszą rozwijać pozytywne relacje z co najmniej jedną postacią-kotwicą, aby uczyć się zdrowych sposobów bycia w relacji. Bardzo istotnym elementem jest doświadczenie psychoterapii, które pozwala przepracować traumy i stopniowo wprowadzać zdrowsze strategie radzenia sobie z ludźmi.
Pamiętaj, pomimo niekiedy trudnych doświadczeń, twój styl wchodzenia w relację można uelastycznić i stopniowo zmieniać. W dorosłym życiu możesz nauczyć się efektywniej komunikować z innymi, tworząc zdrowsze relacje z innymi, czując się w nich spokojniej i pewniej.
Żródło:
https://www.britannica.com/science/attachment-theory
