Kompulsywne objadanie (ang. Binge Eatid Disorder BED) w żadnym razie nie jest domeną osób wyłącznie osób otyłych. Ponad połowa osób cierpiących na zaburzenia odżywiania zmagających się z epizodami objadania jest szczupła, bądź ma normalną budowę ciała. Problem napadowego objadania dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Poznaj więcej użytecznych informacji na temat napadowego objadania, przeczytaj o właściwych sposobach leczenia.
Napadowe objadanie się (ang. Binge eating disorder) – charakterystyczny objaw
Obecnie przyjęto, że epizod kompulsywnego objadania się jest epizodem odżywiania, określonym przez dwa konkretne czynniki. Pierwszy to fakt, że zjadanie pożywienia jest nadmierne, dużo większe według normalnych standardów. Drugi i znacznie ważniejszy czynnik to, że jedzeniu towarzyszy subiektywne poczucie utraty kontroli. Wiele osób opisując epizody, przeżywa je jako obezwładniające i niekontrolowane. To właśnie poczucie bycia napędzaną przez jedzenie prowadzi do użycia terminu niepohamowanego łaknienia.
- Powracający epizody objadania się. Każdy epizod cechuje jedzenie w krótkim czasie poniżej dwóch godzin, a ilość pokarmu przekracza dawkę „normalnego posiłku”. Ilość pokarmu rozumiana, jako znacznie wyższa, wartość kaloryczna równa się co najmniej dwóm posiłkom (od 1,5 do 3 tysięcy kalorii).
- Poczucie braku kontroli, utrata kontroli nad spożywaną ilościami pożywienia. Poczucie, że nie można przestać jeść lub kontrolować spożywanego pokarmu.
W czasie epizodów objadania się występuje trzy lub więcej z następujących kryteriów:
- Brak kontroli. Jedzenie w znacznie szybszym tempie.
- Objadanie się, aż do wystąpienia przykrych objawów i bolesnego przepełnienia.
- Pochłonięcie dużej ilości pokarmu bez fizycznego uczucia głodu.
- Częste jedzenie w samotności, ukrywanie się z posiłkami.
- Wyraźne cierpienie psychiczne z powodu kompulsywnego objadania się. Po epizodzie uczucie wstrętu do siebie, obniżenie nastroju oraz silne poczucie winy.
- Objadanie się pojawia się średnio raz, dwa razy w tygodniu przez okres trzech miesięcy.
Kompulsywne objadanie – co zjada się i w jakich ilościach?
Epizody objadania się zwykle mają miejsce tam, gdzie trzyma się zapasy żywności, często w kuchni. Niektóre osoby kupują jedzenie po drodze między pracą a domem. Ilość pokarmu spożywane podczas epizodu objadania bywa zróżnicowana. Czasami pacjenci podają, że podczas napadu spożywają około 2- 3 tysięcy kalorii lub więcej.
Zaburzenia odżywiania – rodzaje epizodów
Są epizody, które obejmują spożycie normalnej ilości pożywienia. Ten rodzaj objadania nazwano subiektywnym objadanie się, by odróżnić je od prawdziwego, obiektywnego objadania się. Najważniejszym wskaźnikiem jest utrata kontroli, przymus jedzenia i doświadczanie cierpienie. Najczęstsze epizody mają wymiar obiektywny, tzn. ilość spożytego pokarmu przekracza zapotrzebowanie. Zwykle spożywany jest pokarm wysokokaloryczny, który uznaje się za tuczący i osoba próbuje wykluczyć ten rodzaj posiłków ze swojej diety.
Do kompulsywnego objadania się prawie zawsze dochodzi potajemnie. Tajemnica ta może utrzymywać się przez wiele lat. Ma to miejsce ma miejsce na osobności, a przed innymi często utrzymany jest pozór normalnego odżywiania się. Utrzymanie tej tajemnicy może pociągać za sobą mnóstwo wybiegów i oszustw.
Co wyzwala napad objadania?
Charakterystyczne wydarzenia i przeżycia zwykle wyzwalają objadanie. Można je podzielić na trzy rodzaje.
1.Pierwszy czynnik, dotyczy pokarmu i jedzenia. Na przykład złamanie zasady diety, dostępność „niebezpiecznych pokarmów” np. pizza, chipsy, poczucie napełnienia po jedzeniu, myślenie, a nawet marzenie o pożywieniu.
Jedyną rzeczą, która mnie ostatecznie uruchamia, jest głód. Jeśli jestem głodna, zamiast zjeść coś, co zaspokoi mój głód, jem cokolwiek znajdę pod rękę. Prawie tak, jakbym musiała zaspokoić wszystkie smaki, nawet na takie rzeczy, których nie mam ochoty i nie lubię.
2.Drugi, związany z obawami o wagę i figurę. Na przykład zamartwianie się figurą i wagą, sprawdzanie wagi. Odkrycie, że waga, jest większa albo ubrania są ciasne uruchamia poczucie, że jest się grubą.
Jeśli odkryję, że moja waga wzrosła lub ubrania są zbyt ciasne. Natychmiast chce mi się jeść. Wiem, że to głupie, gdy naprawdę tak rozpaczliwie chcę być szczupła, lecz po prostu czuję, jakbym nie mogła poradzić sobie i równie dobrze mogę jedynie poddać się jedzeniu. Oczywiście, po napadzie objadania czuję się jeszcze gorzej.
3. Negatywne stany nastroju, np. poczucie, że jest się nieszczęśliwą lub przygnębioną, poczucie samotności lub wyobcowanie, poczucie napięcia lub gniewu.
Napad zaczyna się, gdy jestem zmęczona lub przygnębiona lub po prostu zdenerwowana. Staję się spięta, wpadam w panikę i mam wielką pustkę w żołądku. Staram się zablokować przymus jedzenia, który coraz bardziej narasta, jednak bez powodzenia. Jedynym sposobem, jaki znam, by uwolnić się od tych uczuć jest objadanie się. Objadanie się naprawdę uśmierza nieprzyjemne uczucie, przysłania to, co mnie zdenerwowało, pomaga rozładować napięcie. Problem stanowi to, że zastępuje je poczuciem zapchania i wyczerpania.
Metody kompensacji – dieta
Większość osób cierpiących na napadowe objadanie się próbuje jednocześnie stosować dietę, by stracić na wadze. Stosowanie diety zwykle poprzedza początek objadanie się. W mechanizmie napadowego objadania istnieją trzy podstawowe sposoby stosowania diet.
Pierwszą metodą jest głodzenie, czyli niejedzenie w ogóle niczego przez długie okresy. Drugą metodą jest oszczędne jedzenie, czyli usiłowanie ograniczenia jedzenia – niska ilość kalorii każdego dnia. Trzecią metodą, najbardziej popularną, jest unikanie pewnych typów pokarmów, o których myśli się, że są tuczące, wysokokaloryczne. Te pokarmy opisuje się często jako zakazane, złe czy niebezpieczne.
Wszystkie trzy metody stosowania diety. Zachęcają do przejadania się i w ten sposób proces stosowania diety staje się nierozerwalnie związany z epizodami utraty kontroli nad jedzeniem. Dieta czyni ludzi podatnymi na objadanie się, tworząc fizyczną i psychologiczną presję, by jeść. Aby wprowadzać właściwą dietą niezbędna jest konsultacja u specjalisty. Dietetyk zgodną z naszym zdrowiem i potrzebami żywieniowymi określi dietę, która nie będzie podnosić ryzyka epizodu objadania się.
Postawa wobec wagi i figury
Dla wielu osób, które borykają się z napadowym objadaniem, waga i ich figura ma ogromne i szczególne znaczenie. Ich poczucie własnej wartości zależy w dużej mierze od tego, co sądzą o swojej wadze i figurze. Niepokoje i koncentracja na własnej wadze dominuje w ich życiu. Wiele z nich wyniszcza silne pragnienie, by stracić na wadze i stać się idealnie szczupłą.
Jeśli zdarzy się, że przybiorą na wadze, stają momentalnie grube. Nie ma miejsca na pośrednie wnioski, obszar wyglądu pojmowany jest w kategoriach myślenia czarno –białego. Zniekształcenia poznawcze często wygrywają w ocenie siebie i własnej wartości. Często osoby czują się przygnębione, unikają towarzystwa, rezygnują z wysiłku kontrolowania sposobu odżywiania. W efekcie skutkuje to jeszcze częstszymi napadami objadania się. To z kolei zwiększa poczucie przygnębienia i izolację. Błędne koła, w których osoba się buduję coraz to większe i poważniejsze konsekwencje.
Zaburzenia współwystępujące
Zaburzenia odżywiania, w związku ze swoją specyfiką i ogromnym wpływem, mogą przyczyniać się do zaburzeń współwystępujących.
Objawy depresji. Osoby cierpiące na napady kompulsywnego objadania, zwykle prezentują szereg objawów depresji. Związanych z poczuciem winy, słabszą koncentracją uwagi, brakiem energii. Epizody objadania zwiększają izolację, wstyd i poczucie porażki
Objawy lęku. Osoby, które kompulsywnie objadają się, często zauważają u siebie bardzo nieprzyjemne objawy lęku. Obejmują one psychiczne objawy martwienia się, bóle napięciowe np. bóle głowy, kołatanie serca, trudności w oddychaniu.
Czy napadowe objadanie można wyleczyć samemu?
Napadowe objadanie jest trudnym do pokonania samodzielnie problemem z kilku powodów:
- Nawykowy cykl jedzenia, w pewnym sensie przypomina uzależnienie od substancji chemicznych.
- Zachowania, związane z odżywianiem mogą redukować nieprzyjemne uczucia oraz zmniejszając stres.
- Uczucia i zachowania, związane z objadaniem się są utrwalane przez pewne nieadaptacyjne myśli i błędne przekonania na temat jedzenia, wagi i ciała.
- Wiele osób, które mierzy się z tym zaburzeniem odżywiania, poniosło wcześniejsze porażki w leczeniu, ma niższą motywację do zmiany.
Leczenie kompulsywnego jedzenie
Farmakoterapia
Wyniki badań nad leczeniem farmakologicznym lekami przeciw depresyjnymi wykazują wysoką skuteczność. Częstość epizodów objadania spada średnio o 50%, a nawet 60% w ciągu kilku początkowych tygodni leczenia. Zmniejsza się też zaabsorbowanie pożywieniem i poprawia się nastrój. Choć u większości pacjentów, którzy przyjmują leki przeciwdepresyjne, stwierdzono rzadsze objadanie, niewiele naprawdę zaprzestaje się objadać w ogóle. Zdecydowaną wartością leczenia farmakologicznego jest wpływ na objawy współtowarzyszące takie jak: depresja, zaburzenia lękowe.
Terapia poznawczo behawioralna
Terapia poznawczo-behawioralna jest przeznaczona dla pacjentów z zaburzeniami odżywiania. Protokół terapii potwierdziła znacząca liczba badań. Skuteczność terapii poznawczo behawioralnej w przypadku zaburzenia odżywiania badano w szeregu gruntownych prób klinicznych. Rezultaty krótkoterminowe są bardzo imponujące. Osiągnięto redukcję częstości kompulsywnego objadania się średnio około 90%. Za kluczowy czynnik, który umożliwia pacjentkom samoistny powrót do zdrowia, jest pomóc w odzyskaniu kontroli nad pożywieniem i łagodzenie niepokoju o figurę i wagę.
Zmiana
Gdy zdecydujesz się zmienić swoje zachowania żywieniowe. Pamiętaj, że dla niektórych z nas zmiany te będą przebiegać bardzo łagodnie, dla innych mogą być, związane z dużo większym dyskomfortem.
- Zmiany w myślach i uczuciach
Dla wielu osób jedzenie w nadmiarze służy uniknięciu nieprzyjemnym stanom lub trudnym myślom i uczuciom. Kiedy przestajemy się objadać, przestają działać znieczulające właściwości tych zachowań. W rezultacie, prawdopodobnie staniemy się bardziej świadome własnym nieprzyjemnym myślom i emocjom. Kontakt z emocjami, mimo że może być czasem bolesnym doświadczeniem, pomoże ci się odnaleźć, zrozumiesz, czego chcesz dla siebie i jak się czujesz. Te nieprzyjemne myśli i uczucia będą się zmniejszać, gdy nauczysz się zdrowych reakcji i zdrowszego radzenia sobie z emocjami.
- Niepewność i niepokój
Zawsze, gdy stajesz przed czymś czego do końca nie znamy, możesz spodziewać się, że doświadczysz pewnego niepokoju. Jest to szczególnie prawdziwe, gdy doświadczamy czegoś nowego, gdy wynik jest niepewny. To zupełnie normalne czuć lęk w momentach wprowadzania zmiany. To normalne, że doświadczysz też różnych niepowodzeń. Proces zmian jest różny, czasami zrobisz krok do przodu a potem dwa do tyłu. Postaraj się pamiętać o powodach, dla których uczysz się tych nowych umiejętności, związanych z nawykami żywienia oraz nowym sposobem myślenia.
Jeżeli czujesz, że przyszedł ten czas, wprowadź następny krok i umów się na konsultację – psychoterapia online.
