na czym polega asertywne zachowanie

Asertywność – jak być asertywną w codziennym życiu?

Table of contents

Jednym z problemów, z którym boryka się wiele z nas, jest brak umiejętności odmawiania innym. W wyniku tego często dochodzi do sytuacji, w których robimy coś wbrew sobie, ponieważ nie umiemy odmówić. Za takim zachowaniem może stać strach przed reakcją drugiej osoby, przed jej krytyką i innymi konsekwencjami, jakie potrafi wywołać stanowcza odmowa lub zajęcie odmiennego stanowiska. Brak asertywności bywa określany jako negatywna cecha, ponieważ utrudnia nam realizację naszych potrzeb i marzeń. Często w życiu słyszymy stwierdzenia, że trzeba być asertywną i nie pozwalać innym naruszać naszych granic. Jednak tak naprawdę czym jest asertywność i jak ją rozumieć? Czy jest ona wrodzona, czy też można się jej nauczyć? Jakie konsekwencje ma jej brak w codziennym życiu?

Definicja asertywności – czym jest asertywność

Asertywność nie przynależy do danej cechy charakteru, to raczej zestaw konkretnych umiejętności. Należy do nich właśnie obrona swoich praw społecznych i reagowanie w sytuacjach osobistych oraz wyznaczanie jasnych granic, których inni ludzie nie powinni naruszać. Definicja asertywnej osoby cechuje sprawczość i realizacja swoich potrzeb przy poszanowaniu innych. Jest to więc ktoś, kto nie obawia się przedstawienia swojej opinii innym, okazania emocji oraz zajęcia konkretnego stanowiska w omawianej sytuacji. Człowiek asertywny nie lęka się także nawiązywania kontaktów towarzyskich oraz wyrażania i przyjmowania krytyki czy komplementów. Potrafi również prosić o pomoc i przyjmować ją w trudnych sytuacjach, wyrażać swoje uczucia czy wprost komunikować własne potrzeby.

Zachowania asertywne – postawa asertywna

trening zachowań asertywnychNa czym polega asertywne zachowanie? W skrócie asertywne zachowanie można zdefiniować jako posiadanie własnego zdania i wyrażanie go w sposób bezpośredni oraz okazywanie emocji czy przybieranie konkretnych postaw w sposób, który nie narusza obowiązujących zasad. Rozumie się ją także jako obronę własnych praw w różnego rodzaju sytuacjach społecznych czy prywatnych. Zachowania asertywne to zachowania interpersonalne, wyrażające uczucia, postawy, potrzeby, opinie i prawa danego człowieka w sposób stanowczy, bezpośredni i respektujący uczucia, postawy, opinie drugiego człowieka.

Postawa, związana z przekraczaniem granic

Inni ludzie często maja tendencje do naruszania naszego terytorium, często wiedza lepiej co nam jest potrzebne, jak powinno sie myśleć, co robić, co jeść, w co sie ubrać i z kim żyć. W przypadku przekraczania granic możemy wyróżnić trzy główne postawy, charakteryzujące się innymi cechami. Wyróżnia się więc następujące rodzaje zachowania:

  • asertywne – jest to postawa asertywna, w której dana osoba potrafi określić swoje granice, odmawiać innym, wyrażać swoje potrzeby, emocje oraz opinie. Osoba asertywna potrafi odmawiać przy równoczesnym okazywaniu pełnego poszanowania dla drugiej osoby, jej potrzeb oraz poglądów.
  • uległe – osoby, które przyjmują uległą, bierną postawę, często borykają się z tego powodu z wieloma problemami w swoim życiu. Nie potrafią one bowiem stawiać innym granic, odmawiać, czy być szczere same ze sobą. Uległość często idzie w parze z tendencją do uciekania, wycofywania się, gdy sytuacja zaczyna wymagać jakiegoś rodzaju konfrontacji.
  • agresywne – to z kolei postawa, która oznacza, że dana osoba ma tendencję do walki i agresywnego, napastliwego określania swoich granic. Postawa taka nacechowana jest dużą złością w stosunku do innych osób, osoby takie mogą również grozić innym, aby uzyskać to co chcą. Tacy ludzie mogą narzucać innym swoje przekonania czy opinie, nie zważając na to, że mają oni własne zdanie, niekoniecznie pokrywające się z tym, do którego osoba agresywna próbuje ich przekonać.

Każda z tych postaw wyróżnia się więc innymi cechami charakterystycznymi i ma swoje konsekwencje w codziennym życiu. Osoby uległe i bierne mogą być często wykorzystywane przez swoje otoczenie. Ich granice bywają naruszane, a potrzeby nierespektowane. Ludzie szybko zauważają, że takie działania nie spotykają się z oporem ze strony biernej osoby i tym samym zaczynają nadużywać jej wyrozumiałości czy cierpliwości. Z kolei osoby agresywne mogą doprowadzić do tego, że ich otoczenie będzie ich unikać, czy też nawet obawiać się ich zachowania. Jest ono zbyt napastliwe, by inni mogli czuć się komfortowo w ich towarzystwie, a  bycie asertywnym nie polega przecież na naruszeniu cudzych granic.

Brak asertywności – czym skutkuje?

zachowania asertywne komunikat jaBrak asertywności najczęściej kojarzony jest z postawą uległą, gdy dana osoba wycofuje się i nie potrafi bronić własnych granic. Miewa on bardzo dotkliwe skutki w życiu codziennym osoby, która się boryka z tym problemem. Zdarzyć się bowiem może, że jej otoczenie zacznie wykorzystywać fakt, że nie wyraża ona swoich potrzeb, nie potrafi odmówić i nie przedstawia innym swoich opinii. Często może więc być ona proszona o różnego rodzaju przysługi. Na przykład będzie wykorzystywana w pracy do wykonywania cudzych obowiązków, czy też zagłuszana, gdy próbuje wyrazić swoją opinię czy prośbę o pomoc. To z kolei skutkuje trudnością ze znalezieniem swojego celu w życiu czy też poczuciem, że straciło się nad nim kontrolę. Brak asertywności prowadzi więc często do poczucia bezradności czy bezsilności, a nawet do frustracji, obniżonego samopoczucia i niekorzystnego obrazu własnej osoby.

Wspomniane problemy, wynikające z braku zachowania asertywnego, to często źródła innych dolegliwości związanych ze zdrowiem psychicznym. Mogą one prowadzić do takich zaburzeń jak nerwica czy depresja, a czasami nawet do poważniejszych schorzeń. W przypadku wystąpienia  objawów najlepiej jest udać się po pomoc do specjalisty, który rozpozna, z czym dana osoba boryka się i zaplanuje dalsze działania z tym związane, w tym ewentualne leczenie czy terapię. Warto wówczas skorzystać z pomocy – psychoterapia online. Nie należy lekceważyć tego typu objawów, ponieważ każdy z nich bardzo szybko przerodzić się może w o wiele poważniejszy problem.

Wspomina się także o tym, że większy problem z brakiem asertywności występuje wśród kobiet. Prezentują one bowiem częściej postawę uległą, bierną, co ma swoje źródło w tym, jak są wychowywane. Jako małe dziewczynki słyszą bowiem, że powinny być miłe, grzeczne i uległe, ponieważ są to cechy przynależne stereotypowo płci żeńskiej. W efekcie wiele kobiet rozumie wyrażanie własnej opinii jako zachowanie agresywne, a stawianie granic i odmawianie innym jako coś, co jest niewskazane. Wywołuje to bowiem niezadowolenie, a sama kobieta zaczyna być postrzegana przez swoje otoczenie jako osoba konfliktowa, agresywna i nieprzyjemna. Kobiety ze strachu przed odrzuceniem i brakiem akceptacji wybierają więc postawę uległą i wierzą w stereotypy, które każą im zrezygnować ze zdrowego stawiania innym granic. W efekcie wiele z nich szybko się wypala, pojawia się u nich poczucie bezradności, a ogólny poziom samopoczucia obniża się. Poświęcają je one bowiem na rzecz zadowolenia swoich najbliższych.

Komunikaty asertywne, ćwiczenia na asertywność – jak je rozwijać?

Wyróżnić można wiele przykładów asertywności oraz zwrotów z nią związanych. Jest nim między innymi odmawianie, gdy prośba danej osoby narusza nasze granice czy zasoby, bo nie ma się czasu na jej realizację czy nie jest ona zgodna z osobistymi przekonaniami. Niektóre osoby potrafią zmuszać innych do wykonania ich prośby lub manipulują ich tak, by stwierdzili, że powinni to zrobić. Kolejnym aspektem asertywności jest bezpośrednie wyrażanie swojego zdania, na przykład na tematy społeczne, polityczne czy światopoglądowe, podczas gdy otoczenie nie podziela naszej opinii. Asertywność oznacza wówczas, że nie ulegamy presji i nie udajemy, że nasze przekonania pokrywają się z tymi, jakie wyraża ogół.

W przypadku zachowań asertywnych istotne jest dobranie odpowiednich zwrotów. Ważne, by podkreślały one, że osoba asertywna nie tłumaczy się z winy czy błędu, jakim jest na przykład odmowa uczestnictwa w rodzinnej kolacji. Postawić należy na stwierdzenia takie jak: “moim zdaniem”, “zdecydowaliśmy”, “wolę”, “mam już inne plany”, “to jest dla mnie nieprzyjemne”, “sądzę, że” i tym podobne. Takie sformułowania stawiają człowieka na pozycji równorzędnego partnera z rozmówcą. Nie zmuszają do tłumaczenia się i przepraszania za to, że ma się inne poglądy lub zaplanowało się wcześniej swój czas. Równocześnie pełne są poszanowania dla drugiej osoby. Istotne jest także to, by wyjaśnić powód swojej decyzji, jednak pamiętać trzeba, by nie robić tego w sposób przepraszający lub w taki, który sugeruje, że gdyby nie niesprzyjające okoliczności, to pojawiłaby się zgoda na daną propozycję. Jeśli chce się iść na plażę, zamiast spędzać czas na obiedzie u mamy, to wystarczy to zakomunikować, a nie tłumaczyć się, że nieobecność wynika tylko z namów znajomych.

W asertywności, niezbędnym elementem jest komunikat typu JA – akcentuje nasze emocje, określa sytuację lub konkretne zachowanie. Na przykład, „czuje sie fantastycznie, gdy nieoczekiwanie zabierasz mnie do kina” albo „czuje sie nieswojo, gdy mówisz do mnie podniesionym tonem. Komunikat JA składa sie z dwóch elementów: opisu wydarzeń, faktów, opisu reakcji nadawcy na nie.

Równie istotna jest także umiejętność konstruowania innych ważnych komunikatów np. asertywna prośba, co może być nawet trudniejsze niż odmawiania innym. Prośba taka bowiem często łączy się ze strachem przed odmową, jaką można usłyszeć. Niektórzy bardzo często zwlekają, wahają się, w obawie przed rozpadem relacji przyjacielskiej czy też miłosnej. W trakcie proszenia należy więc pamiętać, że ewentualna odmowa nie oznacza wyrazu braku sympatii, ale jest zwyczajnie odpowiedzią na konkretną prośbę. Powinno się także przy formułowaniu jej unikać prób manipulacji, odwoływania się do wyrzutów sumienia lub też do stawiania siebie w roli ofiary. Powinno się także zrozumieć, że proszenie kogoś o pomoc to nie jest oznaka porażki, braku kompetencji lub tego, że się zawiodło innych. Każdy ma prawo prosić, ponieważ wszyscy czasami potrzebujemy wsparcia lub rady w trudnej bądź nowej sytuacji.

Jak formułować prośby asertywne?

Umiejętność swobodnego wyrażania swoich próśb jest dużo wartością w komunikacji. Asertywność w relacji, asertywność w pracy, to nie tylko stawianie granic ale umiejętne komunikaty, dotyczące naszych potrzeb. Umiejętność wyrażania, tego czego potrzebujemy wzmacnia nas i naszą pewność siebie. Pamiętaj, każda z nas może nabyć te umiejętność i zafundować sobie trening asertywność. Oto najważniejsze wskazówki przy formułowaniu naszych potrzeb.

  • Bądź bezpośrednia. Przejdź od razu do rzeczy i wyjaśnij, o co ci chodzi.
  • Mów krótko. Jeśli będziesz mówiła zbyt szczegółowo, twój rozmówca może cię nie zrozumieć. Gdy przestawisz prośbę, zatrzymaj się i przestań na chwilę mówić, tak aby dać możliwość odpowiedzi.
  • Uzasadnij swoją prośbę. Jeśli wyjaśnienie jest konieczne powinno być proste i zwięzłe.
  • Unikaj pochlebstw.
  • Unikaj szantażu emocjonalnego i każdego innego.
  • Nie usprawiedliwiaj się.
  • Nie traktuj odmowy jako osobistej porażki.
  • Zaakceptuj prawo drugiej osoby od odmowy.
  • Nie wykorzystuj uczuć ani wrażliwości drugiej osoby.

Człowiek asertywny – jak nauczyć się asertywności?

osoba asertywnaZachowanie asertywne jest czymś, co można nabyć poprzez przyswojenie szeregu umiejętności oraz kompetencji. Taki trening asertywny możemy rozwijać prawie każdego dnia, nasze codzienne życie wymaga od nas przejawów zachowań asertywnych. Komunikaty asertywne ułatwią nam bezpośrednie wyrażanie emocji, opinii oraz odmawianie w sytuacjach, w których wykonanie danej prośby przekroczyłoby pewne granice i spowodowało dyskomfort. Aby nauczyć się i wdrożyć je we własnym życiu, warto najpierw rozpozna sfery, w których poziom asertywności jest niewystarczający. Gdy wiadomo już, gdzie pojawia się problem – na przykład w rozmowach z rodzicami czy w sytuacjach zawodowych – można wówczas zacząć pracę nad konkretnymi sytuacjami.

W przypadku nabywania asertywności ważne są ćwiczenia, dzięki którym człowiek oswaja się z wyrażaniem własnego zdania a czasem umiejętność mówienia „nie” . Należy przeprowadzać je w towarzystwie osoby kompetentnej, która potrafi ocenić ich prawidłowość czy dokonywane postępy. W przypadku problemów z asertywnością warto więc zgłosić po pomoc do terapeuty, który zgodnie ze swoją fachową wiedza najpierw pomoże rozpoznać, gdzie leży problem, a następnie rozpocznie szereg ćwiczeń z daną osobą Jeśli chcesz popracować i zwiększyć swoją asertywność, umów się – terapia poznawczo-behawioralna. Pamiętaj, że psycholog czy psychoterapeuta pomogą Tobie wypracować ten rodzaj umiejętności.

Dzięki temu będziesz miała szansę wypróbować swoje umiejętności odmowy czy stawiania granic i wyrażania potrzeb w realnym życiu. Asertywny styl komunikacji można wypracowywać w samodzielnej pracy, na rynku dostępnych jest bowiem wiele kursów i szkoleń z zakresu asertywności. Najważniejsze, jak w każdej umiejętności są ćwiczenia i stopniowe wychodzenie ze starych wzorców, które nie przynoszą nam nic dobrego. Asertywność jest jednak zbiorem cech, które można wyćwiczyć i tym samym nauczyć się stawiać granice, odmawiać, wyrażać swoje przekonania, opinie czy potrzeby, bez strachu przed reakcją otoczenia.

Asertywność jest więc bardzo ważnym aspektem ludzkiego życia, nad którym każdy może pracować. Najważniejsze, aby zawsze pamiętać, że każda z nas ma prawo odmawiać innym i nie musi z tego powodu czuć winy. Nie obniża to wartości danej osoby i nie sprawia, że stajemy się złymi, niewdzięcznymi kobietami, które nie szanują innych i ich potrzeb. Asertywność to tak naprawdę dbanie o siebie, o swoje zasoby i samopoczucie. Osobiste prawo człowieka to przede wszystkim prawo do bycia sobą. To prawo do poświęcania swojego czasu, energii, dóbr materialnych oraz podejmowania decyzji osobistych zgodnie z własna wola i korzyścią. Daj sobie prawo do bycia i życia, w taki sposób jaki chcesz.

 

4.9/5 - (10)
Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
Autor:
I am a certified psychotherapist and CBT supervisor. I use the latest methods of cognitive-behavioral therapy and schema therapy. My specialty? Turning complex theories into practical advice and solutions! As an expert in the field, I not only run a clinical practice, but also train and supervise other psychotherapists. I invite you to read my articles and contact me if you need professional support.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

psychoterapia 1

Psychotherapy

Psychotherapeutic support
for women 

coaching biznesowy online

Coaching

Individual business coaching, career coaching and personal development for women

superwizja grupowa cbt

Supervision

In the process of supervision you become better at what you do in order to help your clients more effectively

Asertywność - jak być asertywną w codziennym życiu? - O nas kw 400x400 - Nowe Widoki

Book a session
with a psychotherapist or couch

We know how to help effectively

We offer appointments in the office in Warsaw and online

We provide services in Polish and English

See also