Depresja jest jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych u osób starszych, może być powiązana z niepełnosprawnością fizyczną i złym ogólnym stanem zdrowia. Wskaźniki depresji u tej grupy wiekowej sięgają nawet ponad 40%.
Dowiedz się, czym jest geriatryczna skala oceny depresji, sprawdź, czy masz depresje i w jaki sposób można ją leczyć?
Depresja u osób starszych – objawy
Objawy depresji u osób starszych mogą różnić się od tych obserwowanych u młodszych dorosłych. Ważne jest, aby pamiętać, że depresja nie jest normalną częścią procesu starzenia się, mimo że osoby starsze są bardziej narażone na jej wystąpienie. Osoby starsze mogą doświadczać objawów fizycznych, ale nie muszą zdawać sobie sprawy, że ich dolegliwości fizyczne są oznakami depresji.
Aby zdiagnozować depresję, objawy powinny utrzymywać się co najmniej dwa tygodnie. Oto główne objawy depresji u seniorów:
- Uczucie smutku, przygnębienia lub pustki. Choć nie zawsze seniorzy wprost mówią o smutku, mogą skarżyć się na brak energii lub przypisywać objawy procesowi starzenia się.
- Utrata zainteresowania lub przyjemności. Osoby starsze mogą stracić zainteresowanie aktywnościami, które wcześniej sprawiały im radość .
- Problemy ze snem. Mogą to być trudności z zasypianiem, częste budzenie się w nocy lub nadmierna senność .
- Zmiany apetytu i wagi. Może wystąpić utrata apetytu i spadek wagi lub przeciwnie – zwiększony apetyt i przyrost wagi.
- Zmęczenie i brak energii. Osoby starsze mogą odczuwać ciągłe zmęczenie i brak motywacji do codziennych aktywności.
- Trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji. Depresja może wpływać na funkcje poznawcze, powodując problemy z pamięcią i koncentracją.
- Poczucie bezwartościowości lub winy. Seniorzy mogą mieć negatywne myśli o sobie i swoim życiu.
- Myśli o śmierci lub samobójstwie. W ciężkich przypadkach mogą pojawić się myśli samobójcze.
- Fizyczne dolegliwości. Osoby starsze z depresją często skarżą się na bóle, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej.
- Drażliwość i niepokój. Depresja u seniorów może objawiać się zwiększoną drażliwością lub niepokojem.
- Zaniedbywanie higieny osobistej. Może wystąpić brak dbałości o wygląd i higienę.
- Izolacja społeczna. Osoba starsza może unikać kontaktów społecznych i wycofywać się z relacji.
Geriatryczna skala oceny depresji GDS
Geriatryczna skala oceny depresji (ang. (Geriatric Depression Scale – GDS) to powszechnie stosowane narzędzie diagnostyczne służące do wykrywania objawów depresji u osób starszych. Skala ta została opracowana specjalnie z myślą o seniorach, czyli osobach w wieku 60 lat i starszych. GDS może być stosowana zarówno u zdrowych seniorów, jak i tych z problemami zdrowotnymi czy zaburzeniami poznawczymi.
Test składa się z 30 pytań opracowanych przez Jerome’a Yesavage’a i współpracowników ze Stanford University. Skala została zatem zaprojektowana tak, aby uniknąć pytań na temat objawów somatycznych (takich jak opóźnienie psychomotoryczne lub ból), a także pytań, które według autorów mogłyby wywołać postawę obronną u osób starszych
GDS występuje w dwóch głównych wersjach:
- Wersja długa: składa się z 30 pytań
- Wersja krótka (GDS-15): zawiera 15 pytań
Obie wersje mają format odpowiedzi „Tak/Nie”, co ułatwia wypełnianie kwestionariusza osobom starszym. Pytania dotyczą samopoczucia pacjenta w ciągu ostatnich dwóch tygodni.
Zalety GDS:
- Prosta forma odpowiedzi.
- Dostosowanie do specyfiki grupy wiekowej 60+
- Możliwość stosowania u osób z różnym stanem zdrowia.
- Dostępność różnych wersji o różnej długości.
Geriatryczna skala oceny depresji – wykonaj test
Instrukcja
Proszę odpowiedzieć na wszystkie pytania mając na uwadze swoje samopoczucie w ostatnich dwóch tygodniach.
- Myśląc o całym swoim życiu, czy jest Pan(i) z niego zadowolony(a)?
tak nie* - Czy zmniejszyła się liczba Pana(i) aktywności i zainteresowań?
tak* nie - Czy ma Pan(i) uczucie, że życie jest puste?
tak* nie - Czy często czuje się Pan(i) znudzony(a)?
tak* nie - Czy myśli Pan(i) z nadzieją o przyszłości?
tak nie* - Czy miewa Pan(i) natrętne myśli, których nie może się Pan(i) pozbyć?
tak* nie - Czy jest Pan(i) w dobrym nastroju przez większość czasu?
tak nie* - Czy obawia się Pan(i), że może się zdarzyć Panu(i) coś złego?
tak* nie - Czy przez większość czasu czuje się Pan(i) szczęśliwy(a)?
tak nie* - Czy często czuje się Pan(i) bezradny(a)?
tak* nie - Czy często jest Pan(i) niespokojny(a)?
tak* nie - Czy zamiast wyjść wieczorem z domu, woli Pan(i) w nim pozostać?
tak* nie - Czy często martwi się Pan(i) o przyszłość?
tak* nie - Czy czuje Pan(i), że ma więcej kłopotów z pamięcią niż inni ludzie?
tak* nie - Czy myśli Pan(i), że wspaniale jest żyć?
tak nie* - Czy często czuje się Pan(i) przygnębiony(a) i smutny(a)?
tak* nie - Czy obecnie czuje się Pan(i) gorszy(a) od innych ludzi?
tak* nie - Czy martwi się Pan(i) tym, co zdarzyło się w przeszłości?
tak* nie - Czy uważa Pan(i), że życie jest ciekawe?
tak nie* - Czy trudno jest Panu(i) realizować nowe pomysły?
tak* nie - Czy czuje się Pan(i) pełny(a) energii?
tak nie* - Czy uważa Pan(i), że sytuacja jest beznadziejna?
tak* nie - Czy myśli Pan(i), że ludzie są lepsi niż Pan(i)?
tak* nie - Czy drobne rzeczy często wyprowadzają Pana(ią) z równowagi?
tak* nie - Czy często chce się Panu(i) płakać?
tak* nie - Czy ma Pan(i) kłopoty z koncentracją uwagi?
tak* nie - Czy rano budzi się Pan(i) w dobrym nastroju?
tak nie* - Czy ostatnio unika Pan(i) spotkań towarzyskich?
tak* nie - Czy łatwo podejmuje Pan(i) decyzje?
tak nie* - Czy zdolność Pan(i) myślenia jest taka sama jak dawniej?
tak nie*
Wynik
Odpowiedzi zaznaczone gwiazdką = 1 punkt, pozostałe odpowiedzi = 0 punktów.
0–9 punktów = brak depresji
10–19 punktów = depresja łagodna
20 i więcej punktów = głęboka depresja
Pamiętaj, że uzyskany wynik nie jest równoznaczny z diagnozą depresji. Jeśli Twój wynik wskazuje na depresję skontaktuj się ze specjalistą od zdrowia psychicznego np. psychiatra, psycholog.
Depresja u seniorów – leczenie
Depresja w wieku podeszłym jest poważnym problemem zdrowotnym, który wymaga odpowiedniego podejścia i leczenia. Oto kilka strategii, jak radzić sobie z depresją u seniorów:
- Rozpoznanie problemu. Ważne jest, aby pamiętać, że depresja nie jest normalną częścią procesu starzenia się . Należy zwracać uwagę na objawy takie jak długotrwały smutek, utrata zainteresowań, zmiany w nawykach snu czy apetytu.
- Profesjonalna pomoc. W przypadku podejrzenia depresji, należy skonsultować się z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego – psychoterapia online. Różne formy terapii, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, mogą być skuteczne w leczeniu depresji u osób starszych. Depresja jest chorobą, którą można skutecznie leczyć.
- Wsparcie społeczne. Samotność może pogłębiać depresję u seniorów. Zachęcanie do kontaktów społecznych, na przykład poprzez regularne rozmowy wideo z rodziną, może pomóc.
- Aktywność fizyczna. Regularne ćwiczenia mogą poprawić nastrój i ogólne samopoczucie. Należy zachęcać seniorów do aktywności fizycznej dostosowanej do ich możliwości.
- Zdrowy tryb życia. Dbanie o zdrową dietę, odpowiednią ilość snu i unikanie używek może poprawić stan psychiczny.
- Zaangażowanie w zajęcia. Zachęcanie seniorów do udziału w zajęciach, które sprawiają im przyjemność, może pomóc w walce z depresją.
- Edukacja. Zarówno seniorzy, jak i ich opiekunowie powinni być edukowani na temat depresji, jej objawów i metod leczenia.
- Cierpliwość i zrozumienie: Ważne jest, aby zachować spokój i cierpliwość w stosunku do seniora cierpiącego na depresję.
- Odpowiedni dobór leków. Niektóre leki mogą powodować objawy podobne do depresji. Należy regularnie konsultować się z lekarzem w sprawie przyjmowanych leków.
- Rozważenie opieki specjalistycznej: W niektórych przypadkach może być konieczne skorzystanie z pomocy specjalistycznych placówek.
Podsumowanie
Szacuje się, że około 6 milionów dorosłych w wieku 65 lat i starszych cierpi na kliniczną depresję, ale tylko 10% z nich jest leczonych. Osoby starsze mogą być mniej skłonne do zgłaszania objawów depresji niż młodsze osoby. Może to wynikać ze stereotypów, dotyczących zdrowia psychicznego lub z faktu, że czasami trudno jest się przyznać, że nie radzimy sobie.
Ważne, aby bliscy byli świadomi tych objawów i aktywnie poszukiwali pomocy w przypadku ich wystąpienia. Jeśli zauważysz te objawy u siebie lub bliskiej osoby starszej, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego. Depresja jest chorobą, którą można skutecznie leczyć, a wczesna interwencja może znacząco poprawić jakość życia seniora.
Żródło:
Jarema.M. Psychiatria, PZWL . Warszawa, 2016
https://econtent.hogrefe.com/doi/full/10.1024/1662-9647/a000101