Zaburzenia osobowości nowa klasyfikacja według ICD 11

Zaburzenia osobowości – nowe podejście w klasyfikacji ICD-11

Spis treści

Osobowość to całokształt mechanizmów psychologicznych, temperament, inteligencja oraz zdolności adaptacyjne. Jeśli zmagamy się z wieloletnimi trudnościami w relacjach, radzeniu sobie z emocjami i ogólnym funkcjonowaniu, możliwe, że potrzebna jest diagnoza w zakresie zaburzeń osobowości. Ale jak odróżnić problemy psychologiczne od głębokich problemów osobowościowych? Z odpowiedzią przychodzi nowa klasyfikacja ICD-11, która charakteryzuje się nowym podejściem do diagnozowania zaburzeń osobowości.

Czym właściwie są zaburzenia osobowości?

Zaburzenia osobowości to utrwalone wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które znacząco odbiegają od norm kulturowych i powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu. Zaburzenia osobowości definiujemy, jako zakorzenione i utrwalone wzorce przejawiające się w mało elastycznych reakcjach na różnorodne sytuacje społeczne lub indywidualne.

Szacuje się, że dotykają one około 12% populacji ogólnej i aż 50% pacjentów psychiatrycznych.

Nowe podejście. Diagnoza w ICD-11 – co się zmieniło?

Dotychczasowa klasyfikacja ICD-10 wyróżniała kilka konkretnych typów zaburzeń osobowości, np. osobowość borderline czy schizoidalną. Nowa klasyfikacja ICD-11 wprowadza zupełnie inne podejście, skupiając się na:

  1. Nasileniu zaburzenia – od łagodnego do ciężkiego
  2. Dominujących cechach osobowości

To ważna zmiana, która może mieć ogromny wpływ na diagnozę i leczenie.

Nasilenie zaburzenia

W ICD-11 wyróżniono trzy stopnie nasilenia zaburzeń osobowości:

  • łagodne,
  • umiarkowane,
  • ciężkie.

Dodatkowo wprowadzono kategorię „trudności osobowościowych”, która nie jest jeszcze pełnoobjawowym zaburzeniem.

Jako pacjent możesz zastanawiać się, jakie to ma znaczenie? Otóż określenie nasilenia pozwala lepiej dostosować leczenie i ocenić rokowania. Osoba z łagodnym zaburzeniem będzie potrzebowała innego podejścia terapeutycznego niż ktoś z ciężkim zaburzeniem osobowości.

Cechy osobowości – domeny

W oparciu o ICD-11 wyróżnia pięć głównych cech osobowości, które mogą być dominujące u osób z zaburzeniami.

Główne domeny lub wzorce domen to:

6D11.0 Negatywna afektywność – tendencja do doświadczania szerokiego zakresu negatywnych emocji, z częstą labilnością emocji i słabą ich regulacją.

6D11.1 Oderwanie od rzeczywistości – tendencja do utrzymywania dystansu interpersonalnego oraz dystansu emocjonalnego, np. rezerwa, dystans, ograniczona ekspresja.

6D11.2 Dyssocjalność – tendencja do egocentryzmu, np. poczucie uprawnienia, oczekiwanie podziwu oraz brak empatii, lekceważenie praw i uczuć innych.

6D11.3 Rozhamowanie – tendencje do pochopnego działania zgodnie z natychmiastowymi bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi, bez uwzględniania negatywnych konsekwencji.

6D11.4 Anankastia – koncentracja na własnych sztywnych standardach postępowania, kontrolowanie własnego i cudzego postępowania oraz sytuacji.

6D11.5 Wzorzec typu borderline – wszechobecna niestabilność relacji interpersonalnych, obrazu siebie i emocji oraz wyraźna impulsywność np. gorączkowe staranie się, aby uniknąć porzucenia, powielanie niestabilnych i intensywnych relacji.

Jeżeli jesteś pacjentem lub pacjentką, zrozumienie własnych dominujących cech może pomóc ci lepiej poznać siebie i swoje reakcje w trudnych sytuacjach.

Terapeut(k)a, znając specyfikę cech pacjenta, może lepiej dopasować styl pracy, komunikacji i cele terapii. Na przykład w przypadku wysokiej negatywnej afektywności kluczowa będzie nauka regulacji emocji, zaś przy tendencji do oderwania od rzeczywistości – trening umiejętności interpersonalnych.

Case study – nowy opis przypadków zaburzeń osobowości. Kryterium według ICD11

Wcześniej przy opisywaniu zaburzeń osobowości stosowano jednoznaczne, zamknięte określenia np. zaburzenia narcystycznego, bez pozostawienia przestrzeni na odcienie nasileń zaburzenia. Zgodnie z ICD-11 natomiast mówimy o domenach, tj. o dominującej grupie cech osobowości – co nadal pozwala na jasną diagnostykę, jednak zarazem daje więcej elastyczności i możliwości bardziej niuansowaniach opisów.

Oto kilka przykładów, jak określone kryteria diagnostyczne w ICD-11 mogą być stosowane w praktyce:

29-letnia kobieta z ciężkim zaburzeniem osobowości, wzorcem borderline i dominującymi cechami negatywnej uczuciowości, rozhamowania i dyssocjalności.

36-letni mężczyzna z łagodnym zaburzeniem osobowości i dominującymi cechami negatywnej uczuciowości i oderwania.

26-letni mężczyzna z ciężkim zaburzeniem osobowości i dominującymi cechami dyssocjalności, rozhamowania i oderwania.

19-letnia kobieta z trudnościami osobowościowymi (poniżej progu zaburzenia) i dominującymi cechami negatywnej uczuciowości i anankastyczności.

Co to oznacza dla pacjentów? Stopniowe odchodzenie od ICD-10

W ICD-11 koncentrujemy się na globalnym poziomie nasilenia zaburzenia i pięciu głównych cechach osobowości. Zmiany w klasyfikacji zaburzeń pozwalają specjalistom na sprawniejszą ocenę funkcjonowania osobowości, określenie nasilenia zaburzenia i wskazanie dominujących cech. Międzynarodowa klasyfikacja chorób ICD-11 może przynieść wiele korzyści:

  1. bardziej precyzyjna diagnoza,
  2. lepsze dostosowanie leczenia,
  3. mniejsza stygmatyzacja (odejście od „etykietowania” konkretnymi typami zaburzeń),
  4. większa elastyczność w ocenie zmian w czasie.

Jako psychoterapeutka dostrzegam zalety tego podejścia. Przede wszystkim, ICD-11 nie skupia się na konkretnych kategoriach zaburzeń (jak np. osobowość borderline czy antyspołeczna) ale ocenia ogólny poziom dysfunkcji osobowości. Może on być łagodny, umiarkowany lub ciężki – w zależności od tego, jak bardzo dysfunkcyjne są relacje interpersonalne, postrzeganie siebie i innych, zdolność do kontroli impulsów itp.

To podejście lepiej odzwierciedla rzeczywistość kliniczną, w końcu dwóch pacjentów z tą samą „etykietą” diagnostyczną może prezentować zupełnie inny poziom trudności. Dzięki ocenie nasilenia zaburzenia, psychoterapeut(k)a lub psycholog/psycholożka wie, czy pacjent/ka wymaga intensywnej, specjalistycznej terapii (przy ciężkim zaburzeniu), czy wystarczy łagodniejsza forma wsparcia psychologicznego (przy lżejszych zaburzeniach).

Podsumowanie

Nowa klasyfikacja zaburzeń osobowości w ICD-11 to krok w kierunku bardziej spersonalizowanego podejścia do diagnozy i leczenia. Jako pacjent/ka, możesz oczekiwać bardziej precyzyjnej oceny swojego stanu i lepiej dostosowanej terapii.

Pamiętaj, że diagnoza zaburzeń osobowości to nie wyrok, ale punkt wyjścia do pracy nad sobą. Twoje unikalne cechy mogą być zarówno źródłem trudności, jak i siły – wszystko zależy od tego, jak nauczysz się je wykorzystywać. Nowa klasyfikacja daje większe możliwości dostosowania terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Jeśli podejrzewasz u siebie zaburzenia osobowości lub masz już diagnozę, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy: psychoterapia online

 

Bibliografia:

Gałecki, Piotr (2022), Badanie Stanu Psychicznego Rozpoznania Według ICD-11, Edra Urban & Partner

Pan, Bing, Wang, Wei (2024), Practical implications of ICD-11 personality disorder classifications, BMC Psychiatry:

https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12888-024-05640-3

(dostęp listopad 2024)

 

 

5/5 - (2)
Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
Autor:
Jestem certyfikowaną psychoterapeutką i superwizorką CBT. Wykorzystuję najnowsze metody terapii poznawczo-behawioralnej i terapii schematów. Moja specjalność? Przekuwanie skomplikowanych teorii w praktyczne porady i rozwiązania! Jako ekspertka w dziedzinie nie tylko prowadzę praktykę kliniczną, ale również szkolę i superwizuję innych psychoterapeutów. Zapraszam Cię do czytania moich artykułów i kontaktu, jeśli potrzebujesz profesjonalnego wsparcia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zaburzenia osobowości - nowe podejście w klasyfikacji ICD-11 - psychoterapia 1 nowe widoki 400x400 - Nowe Widoki

Psychoterapia

Wsparcie psychoterapeutyczne
dla kobiet 

coaching biznesowy online

Coaching

Indywidualny coaching biznesowy, coaching kariery i rozwój osobisty dla kobiet

superwizja grupowa cbt

Superwizja

W procesie superwizji stajesz się lepszą w tym, co robisz, aby skuteczniej pomagać swoim Klientom

Zaburzenia osobowości - nowe podejście w klasyfikacji ICD-11 - O nas kw 400x400 - Nowe Widoki

Umów się na sesję
do psychoterapeuty lub coacha

Wiemy, jak skutecznie pomagać

Oferujemy spotkania w gabinecie w Warszawie i online

Świadczymy usługi w językach polskim i angielskim

Zobacz również