Zespół przewlekłego zmęczenia CFS – objaw, leczenie

Intensywny dzień w pracy i natłok obowiązków są w stanie dać się nam mocno we znaki. Gdy przeciążeni wracamy do domu, nie marzymy już o niczym innym, jak o położeniu się do łóżka. Widząc nasze wyczerpanie, poczucie wycieńczenia, bliscy od progu mogą powitać nas poradami, takimi jak: „idź wcześniej spać”, „weź dzień wolny”, „odpocznij wreszcie”. Co jednak gdy mimo wdrożenia tych wskazówek w życie nie czujemy żadnej poprawy? Czy powinno nas martwić, że nawet po zafundowaniu sobie odpowiedniej dawki wypoczynku, dalej brak nam sił?

Zespół chronicznego zmęczenia ( ang. Chronic Fatigue Syndrome CFS)

Zespół przewlekłego zmęczenia – Chronic Fatigue Syndrome (CFS) to zespół objawów chorobowych powiązanych z długotrwałym odczuwaniem silnego zmęczenia. Początkowo uważany był za dolegliwość występującą jedynie wśród młodszego pokolenia, dążącego intensywnie do rozwoju kariery i doświadczającego dużej presji związanej z rywalizacją w miejscu pracy. Obecnie wiadomo jednak, że syndrom może pojawić się u każdego – niezależnie od wieku oraz płci. Zarejestrowano nawet przypadki występowania u dzieci i młodzieży. Najczęściej jednak z CFS zmagają się kobiety w wieku powyżej trzydziestu lat – aktywne zawodowo, narzucające sobie szybkie tempo życia, zajmujące się równocześnie domem i wychowywaniem dzieci.

Zespół chronicznego zmęczenia – przyczyny

XXI wiek można by opisać słowami takimi jak: pęd, stres i zamęt. Przyczyny przewlekłego zmęczenia, związane są z pasmem codziennych obowiązków oraz piętrzących się terminów zmieniają nasze życie w nieustanny pośpiech. Iść do pracy, wstąpić do banku, odebrać dziecko ze szkoły, zrobić zakupy, posprzątać mieszkanie, zapłacić rachunki za prąd… Przypominając sobie, ile rzeczy jest na naszej głowie, tworzymy pokaźną listę. Co więcej, z każdą sekundą rozrasta się ona, przybierając niebotyczne wręcz rozmiary. Aby terminowo uporać się ze wszystkim, potrzeba znacznego wysiłku. Przez ciągłe funkcjonowanie „na wysokich obrotach”, w dzisiejszych czasach coraz częściej obserwuje się długotrwałe uczucie zmęczenia a nawet syndrom ciągłego zmęczenia. Tak jak w przypadku wielu innych dolegliwości, nie jest to jednak jedyna możliwa etiologia problemu. Istnieje wiele różnych czynników mogących powodować objawy CFS, takie jak wirusowe zakażenia czy genetyka.

Do innych często wymienianych przyczyn zespołu przewlekłego zmęczenia zaliczyć można:

• zaburzenia równowagi hormonalnej,
• zaburzenia występujące na osi podwzgórze- przysadka- nadnercza, zwiększony kortyzol
• problemy z funkcjonowaniem układu odpornościowego,
• choroby autoimmunologiczne,
• zaburzenia metabolizmu kwasu mlekowego w mięśniach,
• niezdrowy tryb życia,
• brak właściwej higieny snu,
• przebyte infekcje wirusowe,
• przepracowanie, zbyt intensywne tempo pracy,
• wypalenie zawodowe,
• niedobór składników odżywczych,
• perfekcjonizm, posiadanie bardzo wysokich ambicji,
• narzucanie sobie zbyt wielu obowiązków,
• połączenie kilku powyższych czynników.

Zespół przewlekłego zmęczenia – uciążliwy objaw

Istnieje długa lista objawów powiązanych z chronicznym zmęczeniem. Nie wszystkie z opisanych poniżej muszą wystąpić, by móc rozpoznać zespół chronicznego zmęczenia. Dużą istotność ma natomiast długość utrzymywania się symptomów – o przebiegu CFS można wnioskować, gdy trwają one ponad pół roku, najmniej sześć kolejnych miesięcy. Choroba występuje u niektórych pacjentów jako długotrwałe zmęczenie oraz inne objawy, takie jak problemy z pamięcią, ból głowy i zawroty głowy. Zmęczenie przewlekłe to jedno z objawów,przewlekłego zmęczenia mogących powodować znaczne zmiany w dotychczasowym trybie życia osoby chorej. Zmęczenie obserwuje się u pacjentów z CFS nawet po niewielkim wysiłku fizycznym. Wstanie z łóżka może być trudne dla osób cierpiących na przewlekłe zmęczenie, ponieważ zmęczenie może być bardzo uciążliwe zarówno rano, jak i w ciągu dnia.

Wstępne sprawdzenie się pod kątem występowania syndromu może znacznie ułatwić zespół chroniccyznego zmęczenia – test online.

Nieprzemijające wyczerpanie

Każdy człowiek doświadcza czasem zmęczenia, zazwyczaj związanego z wytężoną pracą umysłową lub długotrwałymi treningami fizycznymi. Zaniepokoić powinno nas jednak utrzymujące się od miesięcy wyczerpanie, które nie chce za żadne skarby ustąpić. Przecież kolejne dni nie powinny wiązać się z odczuwaniem tak długotrwałego zmęczenia, szczególnie gdy nie są one wypełnione nieustanną aktywnością z naszej strony. To istotny sygnał, że coś złego dzieje się z naszym organizmem. Rozwój objawów zespołu przewlekłego zmęczenia może przejąć stopniową kontrolę nad naszym funkcjonowaniem.

Przytłaczający brak sił

Chroniczne zmęczenie to przede wszystkim brak energii, by wykonywać codzienne czynności. Zdają się one przerastać możliwości i być wyzwaniami, którym nie sposób sprostać. Już od samego rana przytłacza nas zerowy poziom energii i czujemy, że piętrzące się przed nami zadania to zbyt duże obciążenie. Mamy ochotę uciec od nich i zrobić coś, by odzyskać siły na nowo… Tylko że nieważne, co zrobimy, to i tak nie przyniesie upragnionych rezultatów.

Zmęczenie mimo braku aktywności

Występujący w syndromie chronicznego zmęczenia znikomy poziom odczuwanej energii utrzymuje się pomimo braku jakiejkolwiek aktywności. Przez cały dzień możemy czuć się tak, jakbyśmy skończyli właśnie intensywny trening i desperacko potrzebowali odpoczynku, podczas gdy nawet na chwilę nie opuściliśmy łóżka. Najmniej energii mamy zresztą z samego ranka, tuż po przebudzeniu – wtedy, gdy teoretycznie powinniśmy mieć jej najwięcej.

Nieefektywny sen

Pojawiające się u chorych zaburzenia snu są powiązane z jego nieefektywnością. Oznacza to, że mimo odpowiedniej długości, nie przynosi on pożądanych rezultatów – regeneracji. Nie ważne zatem, czy prześpimy zalecaną przez naukowców liczbę godzin, czy też nie, i tak nie będziemy czuć się wypoczęci i gotowi na rozpoczęcie kolejnego dnia.

Chociaż zespół przewlekłego zmęczenia i bezsenność to dwa odrębne problemy, mogą  nawzajem na siebie wpływać i występować razem, u niektórych osób. Osoby z zespołem przewlekłego zmęczenia często doświadczają zaburzeń snu, takich jak bezsenność, chociaż nie jest to nieodzowny objaw tego schorzenia. Bezsenność to objaw kliniczny, który może dotyczyć pacjentów z zespołem chronicznego zmęczenia.

Utrzymujące się przez dłuższy czas problemy ze snem sprzyjają występowaniu depresji, a w przypadku osób, które zmagały się już z tym zaburzeniem, zwiększa się ryzyko nawrotu. Występujące dotychczas objawy często mogą ulec nasileniu.

Częste bóle

Syndrom przewlekłego zmęczenia może łączyć się z występowaniem bólu oraz zawrotów głowy. Dodatkowo pojawiają się również bóle gardła, mięśni oraz stawów. Objawy bólowe mogą jednego dnia się nasilać, a innego zupełnie ustępować. Pojawiają się niespodziewanie i z różną częstotliwością. Są nieprzewidywalne, a przez to niezmiernie uciążliwe i obniżające ogólne samopoczucie.

Obniżenie nastroju

Występowanie przewlekłego zmęczenia objawia się także obniżeniem nastroju. Jest to bezpośrednio związane z gorszym samopoczuciem i niewyspaniem, z jakim zmagają się długotrwale chorzy. Gdy codzienne zobowiązania zdają się przerastać, a myśli krążą stale wokół ogromnego zmęczenia, z jakim trzeba się mierzyć, pojawia się apatia i brak chęci do podejmowania jakichkolwiek działań. Wycofujemy się wtedy i nie mamy ochoty na spędzanie czasu w taki sposób, w jaki lubiliśmy to robić dotychczasowo. Może pojawić się również rozdrażnienie, będące odpowiedzią na przytłaczającą ilość bodźców w otoczeniu.

Pogorszenie funkcji poznawczych

W związku z niewyspaniem osoby cierpiące na CFS doświadczają obniżenia koncentracji. Gorsze skupienie skutkuje wolniejszym wykonywaniem zadań w pracy, mniej dokładnym wypełnianiem obowiązków, czy trudnościami w podtrzymywaniu rozmów z bliskimi. Pogorszeniu ulega także pamięć – może przyczyniać się do trudności z przypominaniem sobie faktów. Ogólna efektywność umysłowa nie jest oceniana jako zadowalająca, a przyswajanie nowych informacji może ulegać zaburzeniom.

Brak możliwości odpoczynku

Dla cierpiących na CFS nawet odpowiednia dawka snu nie jest tożsama z regeneracją sił. Chorzy przyznają, że nie wiedzą już, co to znaczy porządnie się wysypiać – słowa te wydają się być pustym frazesem. Zapomnieli już, jak to jest budzić się co rano z nowym nakładem energii, bo od wielu miesięcy, a nawet lat, właściwie się nie wyspali. Również relaks wydaje się być dla chronicznie zmęczonych pojęciem abstrakcyjnym i niemającym się nijak do rzeczywistości. Nawet jadąc na wakacje i odrywając od pracy oraz szarej codzienności, chorzy nie wypoczywają realnie i wracają do ustalonej rutyny z takim samym uczuciem znużenia jak wcześniej.

Przewlekłe zmęczenie – objawy zespołu CFS dodatkowe:

• powiększenie węzłów chłonnych,
• podwyższona temperatura ciała,
• nocne pocenie się,
• mdłości,
• zmiany masy ciała,
• utrudniona aktywność fizyczna
• brak apetytu,
• zaburzenia widzenia,
• suchość w ustach,
• spowolnienie psychoruchowe,
• częste infekcje, wirus
• bóle głowy
• problemy układu immunologicznego
• lęk.

„To tylko zmęczenie!”… Czy na pewno?

Zmęczenie może być bagatelizowane z początku przez nas samych. Co z tego, że w niektóre dni niemal niewykonalnym staje się dla podniesienie się z łóżka? Przecież w końcu jakoś się zbieramy… Gdy problem jest już duży i mocno nas niepokoi, nierzadko zdarza się, że umniejszają go bliscy. Niejeden raz usłyszeć można: „Ja też czasem jestem zmęczona, ale wypijam kawę i przechodzi” lub „Przesadzasz, to po prostu lenistwo. Nie narzekaj, tylko bierz się do roboty”.

Lekceważenie zmęczenia nie jest jednak drogą, którą warto podążać. Niezależnie od tego, czy to my, czy ktoś z naszych bliskich zmaga się z tym podstępnym problemem, nie opłaca się udawać, że nic się nie dzieje. Szczególnie, że ignorowanie zmęczenia pogarsza jakość życia.

Życie zdominowane zmęczeniem

Niegdyś przepełnieni energią i skorzy do podejmowania kolejnych wyzwań – dziś notorycznie bez sił, niemogący zaznać odpoczynku w jakiejkolwiek postaci i zastanawiający się, jak wyleczyć chroniczne zmęczenie. Tak właśnie mogliby scharakteryzować się cierpiący z powodu CFS pacjenci, którzy powoli tracą nadzieję na powrót do normalności.

Brak energii jest wyniszczający i prowadzi do stopniowego pogorszenia funkcjonowania w różnych obszarach życia ma charakter diagnostyczny. Cierpi zarówno życie osobiste, społeczne, jak i zawodowe. Obowiązki, które wcześniej wypełnialiśmy bez zarzutu, są dla nas teraz trudniejsze do zrealizowania, a samo zabranie się za nie stanowi nie lada wyczyn. Wycofujemy się z życia towarzyskiego, a jedynym kompanem staje się nieopuszczające nas na krok zmęczenie. Spędzanie czasu z bliskimi jest zbyt męczące, lecz gdy jesteśmy sami ze sobą, także mamy dość. Zaniedbywane są pasje i czynności, które wypełniały kiedyś wolny czas i przynosiły satysfakcję.

Syndrom zmęczenia- w stronę prawidłowego rozpoznania, diagnostyka

Wciąż zdarza się, że nim zespół chronicznego zmęczenia zostanie prawidłowo zdiagnozowany, upływa wiele czasu, a pacjent odbija się od jednego gabinetu do następnego. Poprawne rozpoznanie i leczenie staje się utrudnione przez fakt, że wiele objawów może wskazywać na występowanie szeregu innych chorób. Zalicza się do nich zaburzenia snu, anemię, cukrzycę, nowotwory, stwardnienie rozsiane, niedoczynność tarczycy, zatrucie ołowiem, mononukleozę, boreliozę, schizofrenię, depresję i chorobę dwubiegunową. Na tapet brane są także choroby nerek, wątroby, serca oraz płuc. Podobna do zespołu chronicznego zmęczenia jest również neurastenia, jednak istnieje kilka istotnych czynników, które różnią te dwie jednostki chorobowe (m.in. długość występowania objawów oraz podłoże).

Jak wykryć zespół przewlekłego zmęczenia?

Objawy charakterystyczne przewlekłego zmęczenia, takie jak chroniczne zmęczenie, osłabienie i zaburzenia koncentracji, mogą być trudne do zdiagnozowania. Obserwuje się różnorodne objawy CFS (zespół przewlekłego zmęczenia), takie jak przemęczenie, bóle mięśni, zaburzenia snu i spadki nastroju.

Najczęściej dochodzenie do diagnozy jest związane z eliminowaniem pozostałych chorób. Lekarz zleca się wykonanie kolejncy badań, w celu potwierdzenia lub wykluczenia innych dolegliwości, którym towarzyszą bardzo podobne objawy zbliżone do zespołu chronicznego zmęczenia. Dopiero na końcu tej drogi znajduje się potwierdzenie, że mamy do czynienia z syndromem ciągłego zmęczenia.

Choć badania mogą zająć trochę czasu, to jednak warto jest przeprowadzić szczegółową diagnostykę, aby ustalić dokładną przyczynę i móc zastosować odpowiednie leczenie.

Leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia – jak odzyskać energię

Leczenie zespołu chronicznego zmęczenia najczęściej skupia się na wyeliminowaniu objawów przewlekłego zmęczenia, które utrudniają w znaczący sposób życie i powodują dyskomfort. Lekarz skupia się zatem na dobraniu odpowiedniej kuracji, by zmniejszyć zmęczenie. Leczenie przeciwdepresyjne może być stosowane u chorych na cfs w celu łagodzenia objawów takich jak depresja i zaburzenia nastroju.

Zaleca się także stosowanie preparatów bogatych w witaminy i minerały, które wspierają prawidłową pracę organizmu. Najczęściej sięga się tutaj po środki bogate w żelazo, magnez oraz witaminy z grupy B. Jeśli CFS jest wywołany przez inną chorobę, na przykład zaburzenia psychiczne takie jak depresję, do leczenia włącza się również inne środki, w tym przypadku leki przeciwdepresyjne. Właściwie dobrana farmakologia jest bazą, dzięki której chory może stanąć na nogi i odczuć realną różnicę.

Terapia poznawczo-behawioralna

Istotną część leczenia stanowi psychoterapia. Dzięki niej klient jest w stanie dotrzeć do źródła swoich problemów i zacząć lepiej organizować czas. Poprzez spojrzenie na siebie z innej niż dotąd perspektywy i wyznaczenie nowych celów, pracuje się nad własnym nastawieniem i ustala wartości, które są najważniejsze w obliczu diagnozy. Odpowiednie zarządzanie czasem i wprowadzanie codziennych nawyków, które pomagają efektywnie odpoczywać, mogą okazać się w tym przypadku kluczem do sukcesu. Istotne jest również zrozumienie, jak ważne jest rozumienie sygnałów wysyłanych przez ciało i słuchanie swoich własnych potrzeb. Terapia poznawczo-behawioralna wpływa na zmianę dotychczasowego nastawienia i myślenia. Uświadomienie sobie wagi, jaką ma odpoczynek i świadome wdrażanie dopasowanych rozwiązań prowadzi bowiem do osiągnięcia optymalnego trybu życia i pozbycia się uczucia nieustannego znużenia.

Praca z psychoterapeutą często opiera się także na poznawaniu skutecznych technik pozwalających na radzenie sobie ze stresem. Szereg metod odprężających jest niezwykle pomocny, jednak najlepsze efekty zauważane są, gdy są one wdrożone na stałe i wykonywane regularnie. Wśród często wymienianych form należą między innymi ćwiczenia oddechowe, medytacje oraz relaksację Jacobsena.

Nie warto jest czekać i mieć nadzieję, że wszystko samo się naprawi i wróci do normy. Im szybciej oddamy się w ręce specjalistów, tym szybciej polepszymy nasze funkcjonowanie. Dzięki profesjonalnej pomocy mamy szansę na powrót do pełni sił. Nawet z najgłębszej otchłani zmęczenia można się wydostać. Nie pozwól dłużej, aby zmęczenie kierowało twoim życiem.