Bezdech senny, inaczej zwany obturacyjnym bezdechem sennym (OBS), jest schorzeniem na które cierpi nawet ponad milion Polaków. To choroba która dotyczy nie tylko snu, prowadzi ona również do nieprzyjemnych dolegliwości w ciągu dnia. Nieleczony obturacyjny bezdech senny, przyczynia się do wielu niebezpiecznych powikłań, a nawet do śmierci. Pozornie niewinne chrapanie, może okazać się objawem groźnego bezdechu sennego. Dlatego w razie podejrzenia tego schorzenia, trzeba jak najszybciej przeprowadzić diagnostykę i wprowadzić odpowiednią terapię. Istnieje wiele skutecznych sposobów, aby kontrolować bezdech senny. Są to na przykład zastosowanie aparatu CPAP, a nawet terapia poznawczo-behawioralna bezdechu sennego. Dowiedz się czym jest bezdech senny, poznaj skuteczne metody leczenia.
Czym jest bezdech senny?
Bezdech senny to wielokrotne epizody zatrzymywania oddychania, lub jego spłycenia w czasie snu. Epizod bezdechu może powtarzać się nawet kilkukrotnie w ciągu każdej godziny snu. Mięśnie oddechowe w czasie bezdechu sennego, funkcjonują prawidłowo, a często pracują ze wzmożoną siłą. Bezdech senny, wynika z zamykania się górnych dróg oddechowych w obrębie gardła, co utrudnia przepływ powietrza i prowadzi do chwilowego niedotlenienia organizmu. Spłycenie lyb zatrzymanie oddechu, jest stanem niedotleniania który trwa ponad 10 sekund i zazwyczaj towarzyszy temu spadek saturacji (nasycenia krwi tlenem). Bezdech senny dotyka aż 8% całej populacji, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem.
Bezdech senny możemy podzielić na dwa rodzaje:
- Obturacyjny bezdech senny centralny – Wiąże się z całkowitym zatrzymaniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Jest rzadziej spotykanym bezdechem sennym. Podłożem jego powstania, jest dysfunkcja struktur mózgu. Może wynikać z powikłań po udarze mózgu, bądź ze zmian naczyniowych w mózgu. Podsumowując obturacyjny bezdech senny, postać ciężka jest zdecydowanie rzadziej diagnozowana.
- Obturacyjny bezdech senny obwodowy – Jest najbardziej powszechną postacią tej choroby. Charakteryzuje się cyklicznym zatrzymywaniem przepływu powietrza, spowodowanym zamykaniem się światła gardła. Jest to spowodowane zmniejszeniem się napięcia mięśni gardła, lub anatomiczną przeszkodą.
Skąd bierze się obturacyjny bezdech senny? Przyczyny bezdechu sennego
Przyczyn obturacyjnego bezdechu sennego może być wiele. Łączy je jedynie upośledzenie pracy mięśni gardła. Najczęściej diagnozuje się go u mężczyzn po 40 roku życia i kobiet po 50 roku. Wystąpienie bezdechu sennego w rodzinie, wielokrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na tę przypadłość. Bezdechowi sennemu sprzyja zwiększony obwód szyi. U kobiet większy niż 40cm, a u mężczyzn większy niż 43cm. Zwiększona ilość tkanki tłuszczowej na szyi, prowadzi do ucisku na gardło. Do najczęstszych przyczyn OBS zalicza się m.in:
- Krzywa przegroda nosowa.
- Otyłość.
- Przerost migdałków lub małżowin nosa.
- Palenie papierosów i spożywanie alkoholu (szczególnie przed snem).
- Nadużywanie leków nasennych i przeciwdepresyjnych oraz opioidów.
- Ciąża – Zwiększona masa ciała i hormony rozluźniające mięśnie mogą prowadzić do OBS.
- Nieprawidłowa budowa twarzoczaszki.
- Występowanie polipów.
- Niedoczynność tarczycy.
- Częste infekcje górnych dróg oddechowych.
- Alergiczny nieżyt nosa i oddychanie ustami.
- Cofnięta żuchwa o małych rozmiarach.
- Menopauza u kobiet.
- Obciążenie rodzinne.
- Wydłużone podniebienie miękkie.
Jakie są objawy bezdechu sennego?
Objawy bezdechu sennego, możemy podzielić na te występujące w trakcie snu, ale również na te które pojawiają się w czasie dnia. Te występujące w ciągu dnia, są bezpośrednim wynikiem nocnego bezdechu. Wielokrotnie powtarzające się chwilowe niedotlenienie w czasie nocy, może prowadzić do wielu niekomfortowych objawów także w ciągu dnia. Pierwszym i najczęstszym objawem który powinien zaniepokoić jest chrapanie. Przyczyny bezdechu mogą być różne, jednak przy obs, choroba ta praktycznie zawsze objawia się chrapaniem. Osoba która będzie przyglądać się komuś z bezdechem sennym, z całą pewnością zaobserwuje głośne oddychanie podczas snu. Oddech oraz chrapanie u osoby z bezdechem sennym, są zazwyczaj bardzo donośne i nieregularne.
Bezdech nocny objawy
- Chrapanie.
- Zwiększona potliwość.
- Duszności.
- Częste zmiany pozycji w nocy.
- Niespokojny sen, wybudzanie się ze snu.
- Problemy z ponownym zaśnięciem po przebudzeniu.
- Odczucie kołatania serca.
- Zgaga.
- Zgrzytanie zębami.
Bezdech dzienny objawy
- Problemy z koncentracją i pamięcią.
- Spadek libido, problemy z potencją.
- Nadmierna senność w ciągu dnia, mimo wielu godzin snu w ciągu nocy.
- Przesuszone usta po przebudzeniu.
- Zwiększona nerwowość.
- Poranne bóle głowy, nerwoból.
- Depresja, problemy emocjonalne.
Bezdech senny u dzieci
Obturacyjny bezdech senny może pojawić się również u dzieci, jednak zazwyczaj nie występuje on u nich często. Szacunkowo pojawia się u około 1,2–5,7% dzieci. Zwykle można go zaobserwować między trzecim a szóstym rokiem życia dziecka, jednak możliwe jest również wystąpienie OBS u niemowlęcia. Najmocniej narażone są dzieci w wieku przedszkolnym. Niekiedy problemy w nauce, zaburzenia koncentracji oraz agresywne zachowania u dzieci, mogą wynikać właśnie z bezdechów. Czynnikami ryzyka u dzieci mogą być m.in.: otyłość, przerost migdałka, alergia oraz astma, hipotonia, Zespół Downa i Mózgowe Porażenie Dziecięce. Leczenie oraz diagnostyka obturacyjnego bezdechu sennego u dzieci, wygląda podobnie jak u dorosłych.
Kto diagnozuje oraz leczy bezdech senny?
Bezdechem sennym zajmują się lekarze o różnych specjalizacjach. Często lekarz POZ który podejrzewa u pacjenta bezdech senny, kieruje go do kilku specjalistów na badanie bezdechu sennego. Najczęściej w diagnostyce i leczeniu OBS sprawdzą się specjaliści tacy jak: pulmonolog, laryngolog, oraz neurolog. Często bezdech senny wymaga konsultacji przez wszystkich tych specjalistów, szczególnie w czasie szukania jego przyczyny. Niekiedy w procesie leczenia, może również pojawić się ortodonta. Warto także podkreślić, że w kontroli bezdechu sennego oraz wprowadzeniu dobrych nawyków związanych ze snem, sprawdzi się również psycholog i terapeuta.
Jak wygląda diagnostyka bezdechu sennego?
Ze względu na nieswoistość objawów, diagnostyka bezdechu sennego nie należy do najłatwiejszych. Często lekarz w pierwszej kolejności zaleca pacjentowi wypełnienie ankiety, skali senności Epworth. Pacjent powinien również być dokładnie zbadany przez laryngologa. Aby zdiagnozować ostatecznie OBS, najlepiej sprawdzi się badanie snu zwane polisomnografią. Badanie polisomnograficzne trwa całą noc, dlatego najczęściej wymaga krótkiego pobytu w szpitalu. W czasie tego badania, monitorowane są: aktywność mózgu, układ krążenia, oraz przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Poza parametrami oddychania, zapisywane są także ruchy klatki piersiowej, chrapanie, oraz nawet praca kończyn. Monitoruje się również wskaźnik AHI, bardzo istotny w diagnostyce OBS. Wskazuje on średnią liczbę bezdechów, na godzinę snu. Wskaźnik AHI pozwala ocenić zaawansowanie obturacyjnego bezdechu sennego. Powyżej 30 bezdechów na godzinę w tej skali, oznacza już ciężki stopień bezdechu sennego. Dlatego skala AHI jest niezwykle ważna, ponieważ leczenie OBS, zależy od stopnia ciężkości choroby który się dzięki niej ustala. Istnieje również możliwość przeprowadzenia badania zwanego poligrafią, jednak jego wadą jest to, że nie monitoruje czynności mózgu poprzez EEG. Wśród zalet można wymienić możliwość wykonania takiego badania w domu przez specjalistę.
Leczenie bezdechu sennego
Jeśli chodzi o bezdech senny, nie stosuje się leczenia farmakologicznego. Leczenie bezdechu sennego często sprowadza się do leczenia operacyjnego, jeśli przyczyną jest fizyczna przeszkoda anatomiczna blokująca przepływ powietrza. Niekiedy, może pomóc również ortodonta, zakładając aparat ortodontyczny mający na celu wysunięcie żuchwy do przodu. Leczenie które nie wymaga operacji, polega najczęściej na stosowaniu maski ze specjalnym aparatem CPAP, który wytwarza dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Przy chorobie takiej jak bezdech senny, domowe sposoby mogą jedynie wspomóc całą terapie, jednak najczęściej nie obędzie się bez zastosowania aparatu. Należy podkreślić także, że terapia poznawczo-behawioralna bezdechu sennego, jest metodą o dużej skuteczności. CBT może znacząco poprawić jakość snu. Pomoże ona stworzyć pozytywne wzorce snu, co wpłynie skutecznie na lepszy, zdrowszy, regeneracyjny sen.
Bezdech senny – stosowanie aparatu CPAP
Aparaty CPAP są nowoczesną i bardzo skuteczną metodą leczenia OBS. Działają one, poprzez wytwarzanie dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych. Kluczowe jest dobranie odpowiedniego aparatu, ale również maski, która będzie miała dobry rozmiar. Aparat CPAP zapewnia drożność dróg oddechowych, oraz przepływ powietrza ze stałym ciśnieniem. Koszt takiego aparatu, oscyluje w okolicach nawet do 7 tysięcy złotych, jednak podlega on częściowej refundacji przez NFZ. Warto zainwestować, w aparat z nawilżaczem, który zapobiegnie wysuszeniu dróg oddechowych.
Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu bezdechu sennego
Terapia poznawczo-behawioralna ma szerokie zastosowanie w zaburzeniach snu, a co za tym idzie w OBS. Może być przeprowadzana zarówno indywidualnie, bezpośrednio w gabinecie, lub online. Również zajęciach grupowych u osób o podobnych problemach dotyczących snu. Aby CBT było jak najbardziej skuteczne, powinno być dopasowane do konkretnych problemów dotyczących snu. W tym przypadku do problemów ze snem wynikających z bezdechu sennego. Czas trwania takiej terapii będzie zależał m.in. od zaawansowania choroby. Zazwyczaj już po 5-8 tygodniach sesji terapeutycznych widoczne są efekty, w postaci poprawy wzorców, oraz jakości snu.
CBT w leczeniu bezdechu sennego może koncentrować się na kilku aspektach:
- Zarządzanie objawami i obawami związanymi z OBS. CBT może pomóc pacjentom lepiej dostosować się do używania CPAP, co jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia OSA. Techniki behawioralne mogą zmniejszyć lęk i dyskomfort związany z używaniem aparatu.
- Poprawa higieny snu. CBT-I (Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia) może być użyteczna dla pacjentów z bezdechem sennym, którzy również cierpią na bezsenność. Może to obejmować techniki takie jak ustalanie regularnych godzin snu, unikanie kofeiny i alkoholu przed snem oraz tworzenie sprzyjającego środowiska do spania.
- Modyfikacja zachowań i nawyków życiowych. CBT może pomóc pacjentom w zmianie stylu życia, na przykład poprzez promowanie zdrowej diety, regularnej aktywności fizycznej i redukcji wagi, co może z kolei zmniejszyć nasilenie OBS.
- Redukcja stresu i poprawa zdrowia psychicznego. Bezdech senny często współistnieje z lękiem i depresją, które mogą wpływać na jakość snu. CBT może pomóc w zarządzaniu tymi współistniejącymi zaburzeniami, co może pośrednio poprawić jakość snu i zmniejszyć nasilenie bezdechu sennego.
Chociaż CBT nie jest standardową terapią pierwszego wyboru w leczeniu bezdechu sennego, może być cennym uzupełnieniem innych form leczenia, zwłaszcza w przypadkach, gdzie pacjenci mają trudności z przystosowaniem się do konwencjonalnych metod lub mają współistniejące problemy psychiczne. Integracja CBT z tradycyjnymi metodami leczenia może prowadzić do lepszych wyników terapeutycznych i poprawy jakości życia pacjentów.
Bezdech senny – domowe sposoby
Każdego człowieka po diagnozie obturacyjnego bezdechu sennego, bezwzględnie czeka zmiana stylu życia. Istotne będzie wprowadzenie odpowiedniej diety, najlepiej pod kontrolą dietetyka. Konieczne będzie także zwiększenie aktywności fizycznej i redukcja masy ciała. Wskazana jest rezygnacja z alkoholu, bezwzględnie w godzinach wieczornych. Wykluczyć należy także papierosy. Szczególnie ważne będzie, przestrzeganie odpowiedniej ilości godzin snu, oraz dbanie o to aby czynniki zewnętrzne go nie zakłócały. W miarę możliwości, należy również przyjmować pozycje do snu na boku, przy obturacyjnym bezdechu sennym odradzane jest spanie na plecach. Ostatecznością jest sen na brzuchu. Pomocne będzie również zwiększenie wilgotności powietrza w sypialni, poprzez różnego rodzaju jonizatory, czy nawet mokre ręczniki na kaloryferze. Warto zainwestować również, w specjalną medyczną poduszkę.
Powikłania nieleczonego bezdechu sennego – bezdech senny może zabić
Nieleczony obturacyjny bezdech senny, może prowadzić do różnego rodzaju niebezpiecznych dla zdrowia powikłań. Najgorszym z nich może okazać się nawet śmierć. Chorzy na bezdech senny, są dwukrotnie bardziej narażeni na wystąpienie nadciśnienia tętniczego, niż osoby zdrowe. Oprócz tego, u ludzi chorych na OBS ryzyko pojawienia się choroby niedokrwiennej serca zwiększa się aż czterokrotnie. Dlatego konsekwencje bezdechu sennego który nie jest leczony, mogą okazać się śmiertelne. Osoby chore na bezdech senny, bardzo często przyczyniają się do wypadków komunikacyjnych, ze względu na zwiększoną senność w ciągu dnia. Obturacyjny bezdech senny oprócz wyżej wymienionych może przyczyniać się również do wystąpienia: cukrzycy, udaru, zespołu metabolicznego, refluksu żołądkowo-przełykowego, depresji, nadciśnienia płucnego, zaburzeń przewodzenia i rytmu serca, zaburzeń funkcji poznawczych, zaburzeń emocjonalnych i wielu innych schorzeń.
Skala zniszczeń do których prowadzi bezdech senny, może być ogromna. Nieleczony OBS może powodować wiele niebezpiecznych chorób. Kierowca cierpiący na bezdech senny, stanowi również zagrożenie dla innych osób, ponieważ może zasnąć za kierownicą. Już przy wystąpieniu kilku z objawów mogących świadczyć o bezdechu sennym, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Nie ma jednej, uniwersalnej i skutecznej metody, leczenia bezdechu. Leczenie OBS może być wielorakie, od metod inwazyjnych takich jak operacje, aż po terapie poznawczo – behawioralną. Powinno być dobrane zależnie od zaawansowania bezdechu, oraz jego przyczyn. Terapia CBT sprawdzi się doskonale, aby wspomóc inne metody kontroli bezdechu sennego. Zmiana negatywnych myśli napędzających zaistniałe problemy ze snem, jest niezwykle istotna w walce z OBS.