Osoba, która w dzieciństwie wychowywała się pod opieką osoby uzależnionej od alkoholu, może zmagać się z dalszymi problemami w swoim dorosłym życiu. Tego typu osoby zwane są jako dorosłe dzieci alkoholików, w skrócie DDA. Jest to również nazwa syndromu, który opisuje objawy charakterystyczne dla ludzi cierpiących z powodu traumy związanej z nadużywaniem alkoholu przez ich opiekunów. Czym dokładnie charakteryzuje się osoby z syndromem DDA, jakie są ich objawy i jak można sobie z nim radzić?
Alkoholik i jego wpływ na rodzinę
Uzależnienie od alkoholu wpływa wyjątkowo destrukcyjnie na człowieka, sytuacja ta odbija się także na jego najbliższym otoczeniu, na rodzinie, a zwłaszcza na dzieciach. Alkoholizm jednego lub obojga rodziców (a także innych bliskich członków rodziny) powodować może ogromne problemy w życiu dziecka oraz wytworzenie się u niego nieodpowiedniego stylu przywiązania. Choroba alkoholowa ma znaczący wpływ na dzieci. W przypadku uzależnienia od substancji, dzieci w takiej rodzinie często są zaniedbywane i maltretowane przez rodziców. Mogą być również zaniedbywane przez opiekunów lub krewnych, którzy nie są świadomi uzależnienia. To zaniedbanie może prowadzić do opóźnień rozwojowych i urazów emocjonalnych, które mogą trwać w dorosłości.
Dzieci osób uzależnionych są również bardziej narażone na problemy ze zdrowiem psychicznym, w tym depresję i stany lękowe. Dzieci osób uzależnionych mają również mniejsze szanse na dobre wyniki w szkole i częściej podejmują zachowania ryzykowne, takie jak picie czy palenie. Niestety kłopoty dziecka nie kończą się wraz z osiągnięciem pełnoletniości i wyprowadzką z domu rodzinnego.
Czym jest syndrom DDA?
DDA, dorosłe dzieci alkoholików, dzieci DDA – wszystkie te nazwy oznaczają syndrom, który dotyka osoby wychowujące się w domach, w których opiekunowie byli uzależnieni od alkoholu. Kimś są DDA ? Termin „dorosłe dzieci alkoholików” to psychospołeczna etykieta używana do opisania skutków dorastania w rodzinie alkoholowej. Często rozciąga się to pojęcie także na inne dysfunkcje, z którymi dziecko zetknęło się podczas swojego uzależnienia. Są to na przykład nadużycia seksualne czy przemoc. Dorastanie w sytuacji ciągłego zagrożenia i bez odpowiednich wzorców doprowadza do tego, że dziecko z domu rodzinnego wynosi zazwyczaj utrwalone niewłaściwe schematy poznawcze.. Alkoholizm jest bowiem chorobą całej rodziny. Wspomniane schematy rozciągają się na różne aspekty życia – dotykają one emocji, kontaktów z innymi ludźmi czy sposobami radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Tego typu mechanizmy mogły ułatwiać dziecku funkcjonowanie w niestandardowych warunkach domu rodzinnego, ale znacznie utrudniają mu życie poza nim.
Historia tego syndromu sięga do lat siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych, gdzie powstawały pierwsze grupy wsparcia dla osób dotkniętych tym problemem. Gromadziły one ludzi, których łączyło zaburzone poczucie bezpieczeństwa, poczucie niższości w dzieciństwie. Dzieci wychowujące się w takim środowisku doświadczyły lęku, nieustannego napięcia oraz częstego poczucia wstydu. Dziecko odczuwało także poczucie odrzucenia czy nieważności swoich potrzeb, na pierwszym planie w życiu rodziny było bowiem zawsze uzależnienie rodzica.
Syndrom DDA – objawy
Syndrom dorosłego dziecka to zespół objawów, które utrwalane są przez całe życie. Wynikają one z dorastania pod opieką uzależnionego rodzica i pozostają z dzieckiem na długo, także w dorosłym życiu. W rodzinach z problem alkoholowym, nie można mówić o swoich potrzebach. Własne potrzeby dzieci są drugoplanowe,nie ma jak mówić o swoich uczuciach, ponieważ nie da się odizolować od problemów występujących w rodzinie.
Dzieci wychowujące się nie są odporne na urazy psychiczne. Poczucie winy i wstydu osób wywodzących się z rodzin alkoholowych wpływa na całe dorosłe życie. Dorosłe dzieci często straciły do siebie zaufanie ale i też przede wszystkim do innych osób. Cechy DDA to przede wszystkim strategie, które pomagały dziecku przetrwać w dysfunkcyjnym domu. Do objawów syndromu może należeć między innymi lęk przed utratą kontroli, strach przed zmianami oraz obawa przed udziałem w konfliktowych sytuacjach. Dziecko DDA może także doświadczać nadmiernego poczucia odpowiedzialności za swoje otoczenie, często także zmaga się z chęcią kontrolowania każdego aspektu swojego życia, szczególnie życia społecznego. Chce w ten sposób zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa, którego brakowało mu w dzieciństwie.
Dorosłe dziecko może także bardzo często doświadczać nieuzasadnionego poczucia winy, nie potrafi się ono także odprężyć, zrelaksować, a co za tym idzie odpocząć. Żyje ono w nieustannym napięciu, które towarzyszy mu od czasów dzieciństwa. DDA są bardziej narażone na uzależnienie i mogą cierpieć na depresję, stany lękowe lub inne problemy ze zdrowiem psychicznym. Mogą również mieć trudności z utrzymaniem zdrowych relacji lub zbudowaniem stabilnej kariery. Badania wykazały, że wiele dzieci alkoholików ma trudności ze zrozumieniem swojego miejsca na świecie, co może prowadzić do problemów z poczuciem własnej wartości.
Problem alkoholowy a relacje
Dzieci pochodzących z rodzin alkoholowych są często zdezorientowane, co do własnej tożsamości, może prowadzić to do niskiej samooceny. Mają tendencję do trudności w związkach i mogą być podatne na uzależnienia.
Dorośli, których rodzice zmagali się z uzależnieniem, często stają się swoimi największymi krytykami. Wymagają od siebie perfekcjonizmu, nie potrafią docenić własnych wysiłków i ich efektów. Nigdy nie są w swojej opinii wystarczająco dobrzy. Bardzo często zdarza się także, że takie osoby nieustannie przeżywają swoją rzeczywistość z perspektywy ofiary, którą były w dzieciństwie. Odruchowo przyjmują jej rolę i punkt widzenia. Osoby DDA mogą doświadczać trudności w życiu intymnym – zdarza się, że mają one kłopot z bliskością lub wchodzą w relacje niebezpieczne, pozwalają się poniżać relacjach. Dorosłe dzieci alkoholików charakteryzują się również ogromną potrzebą akceptacji i szybko przywiązują się do ludzi, którzy ją im okazują. DDA często potwornie boją się odrzucenia, jakiego mogły wcześniej doświadczyć od swojego uzależnionego rodzica w dzieciństwie, mają trudność w wyrażaniu asertywności. Wyjątkowo łatwo podporządkowują również swoje życie innym ludziom, ignorując przy tym swoje potrzeby. Starają się ich w ten sposób zadowolić, unikając w ten sposób wyobrażonych konfliktów i porzucenia, które w ich przekonaniu nieustannie im grozi. DDA nieustannie odczuwają także lęk przed tym, że ktoś pozna prawdę o nich i o uzależnionym rodzicu, którego się wstydzą.
DDA a uzależnienie w życiu dorosłym
Osobie, która dorastała w takim środowisku, bardzo trudno jest wyrwać się z kręgu nałogów i nauczyć się bez niego żyć. Wiele osób, które są dorosłymi dziećmi alkoholików, same zmaga się z alkoholizmem, nawet jeśli nigdy nie widziały, jak ich rodzice piją lub biorą narkotyki.
Dzieje się tak dlatego, że jako dziecko nauczyli się radzić sobie ze stresem i bólem emocjonalnym poprzez picie lub zażywanie narkotyków, co może prowadzić ich do tego samego, co dorośli.
Badanie przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego wykazało, że 25% dzieci, które dorastają z rodzicem, który jest alkoholikiem, może również rozwinąć uzależnienie.
Dlaczego DDA ranią?
Niewłaściwe relacje z uzależnionym rodzicem w dzieciństwie mogą się przełożyć także na kontakty z innymi ludźmi w dorosłym życiu. Często DDA w związku bywa określane jako raniące i krzywdzące bliskich. Dzieje się tak, ponieważ taka osoba ma problemy ze stworzeniem zdrowych związków. Nie miała ona bowiem wzoru takiej relacji w domu rodzinnym. Istotne jest tutaj pytanie, jak kochają DDA. Ich miłość jest inna niż u ludzi, którzy nie doświadczyli traumy w dzieciństwie. Osoby cierpiące z powodu tego syndromu cieszą się bowiem z każdego przejawu zainteresowania, udzielonego im przez innych. Rozpaczliwie łakną akceptacji swojego otoczenia i równocześnie żyją w ciągłym strachu przed odrzuceniem. Mają również problemy z zaufaniem drugiej osobie. Nieustannie przeczuwają, że zrani ich ona tak samo, jak zrobili to rodzice. Inna kwestia to syndrom
DDA a własne dzieci
Dorosłe dzieci alkoholików wkraczają w dorosłe życie z bardzo dokładnie określoną wizją tego, jak wygląda rodzicielstwo. Może okazać się, że przeniosą swoje wątpliwości, lęki i utrwalone schematy na relacje z własnym dzieckiem i jemu także zaszczepią niepewność, w której sami żyją od lat. Takie osoby potrzebują nowych wzorców, nowych doświadczeń, które zneutralizują ich przeszłe doświadczenia. Tylko w taki sposób, będą potrafili zbudować bezpieczne przywiązanie ze swoimi dziećmi.
Terapia. Jak wyjść z DDA?
Rozpoznanie u siebie syndromu dorosłego dziecka alkoholika nie sprawia, że człowiek jest skreślony i do końca życia musi borykać się z konsekwencjami uzależnienia swojego rodzica. Już od lat siedemdziesiątych istnieją grupy wsparcia, które skupiają osoby cierpiące z powodu życia z pijącym rodzicem, które mają ogromny problem psychologiczny. Możliwa jest także różnego rodzaju psychoterapia. Duża ilość pacjentów z syndromem DDA decyduję się na stały rodzaj oddziaływań. Dzięki terapii można rozwiązać problemy z dotarciem do własnych uczuć, terapia to proces, która pomoże odblokować emocje. Możesz zacząć otwarcie mówić o swoich emocjach i potrzebach. Wydaje się bardzo właściwym wyborem, może okazać się terapia schematów, która nie jest nakierowany tylko na obszar poznawczy, rozumowy. Terapia schematów bada wzorce z przeszłości i pomaga przepracować trudne doświadczenia. Często podkreśla się, że samo rozpoznanie syndromu dorosłego dziecka alkoholika nie jest diagnozą schorzenia. Towarzyszące mu objawy jednak zazwyczaj wymagają konsultacji ze specjalistą, który pomoże osobie cierpiącej przepracować problemy związane z uzależnionym rodzicem. Terapia DDA może okazać się sposobem, na rozładowanie napięcia i przerwanie cyklu błędnych schematów, powtarzanych przez kolejne pokolenia. W trakcie terapii osoba taka uczy się nowych mechanizmów radzenia sobie z rzeczywistością, przeżywania jej, a także buduje od nowa obraz samego siebie i pracuje nad poczuciem własnej wartości. W trakcie terapii istotne jest, by rozpoznać trapiące daną osobę wzorce, odnaleźć ich źródła i zastąpić je nowymi mechanizmami. Terapia może być prowadzona indywidualnie lub grupowo. Można się wówczas spotkać w gronie osób, które łączą podobne doświadczenia i dzieciństwo spędzone w cieniu uzależnienia rodzica. Dzielenie się emocjami i opowieściami z ludźmi, którzy rozumieją daną sytuację, ponieważ sami jej doświadczyli, może być dla dorosłych dzieci alkoholików często doświadczeniem leczącym i pomagającym w pokonaniu swoich problemów. Warto pamiętać także o tym, że DDA często towarzyszą stany chorobowe takie jak depresja, zaburzenia osobowości lub stany lękowe, które także powinny podlegać leczeniu.
Zmiana w życiu dorosłym
Dorosłe dzieci alkoholików to więc określenie ludzi, którzy w dzieciństwie doświadczyli problemu rodzica uzależnionego od alkoholu lub zaznały innych dysfunkcji. Syndrom ten cechuje się wieloma charakterystycznymi objawami, które wynikają bezpośrednio z trudności przeżytych w dzieciństwie i traum z niego wyniesionych. Dorosłe dzieci alkoholików mają problemy w odnalezieniu się w codziennym życiu, ponieważ strategie znane im z dzieciństwa np. wycofanie, zamrożenie z uzależnionym rodzicem, nie są skuteczne w rzeczywistości, w której rodzic ten nie jest już obecny. Z problemem syndromu DDA można sobie radzić, aby podnieść własną jakość życia. Warto zacząć pracować terapeutycznie, aby przerwać ból samotność, powoli odnajdując zaufane relacje i prawdziwą, dobrą miłość.
