Wiele osób współcześnie zmaga się z problemami z samopoczuciem. Objawiają się one między innymi długotrwałym obniżeniem nastroju, trudnościami w codziennym wykonywaniu obowiązków czy też stanami lękowymi. Niektórzy z nas próbują sobie w takich sytuacji poradzić samodzielnie, sądząc, że jest to tylko przejściowy stan. Wówczas staraj się obarczać odpowiedzialnością za swoje złe samopoczucie: atmosferę w pracy czy konflikty w życiu rodzinnym. Część osób nie potrafi bowiem przyznać, że ich zły nastrój trwa już zbyt długo lub że może on być chorobą. Depresja maskowana występuje najczęściej pod postaciami innych problemów psychologicznych bądź somatycznych. Mimo że osoba często samotnie mierzy się ze swoimi trudnościami, często próbując funkcjonować normalnie, mierzy się z ogromnym obciążeniem, które w końcu może doprowadzić do załamania zasobów. Jak przebiega depresja maskowana, w jaki sposób można sobie pomóc?
Czym jest depresja? Rodzaje depresji
Depresja należy do kategorii tak zwanych zaburzeń afektywnych. Najczęściej kojarzona jest ona z obrazem chorego, który nie ma siły wstać z łóżka, jest przygnębiony, nie jest też w stanie odczuwać radości lub zmusić się do wykonywania nawet podstawowych, codziennych czynności. Obecnie wiadomo już, że depresja może mieć wiele źródeł i co za tym idzie także cały szereg odmian i inaczej się objawiać. Każda z nich pojawia się z innego powodu, którym może być na przykład uwarunkowanie genetyczne lub przebyta trauma. Występują takie formy depresji jak:
- depresja egzogenna – rozwija się ona pod wpływem czynników zewnętrznych, na przykład doświadczonej przez człowieka traumy. Do jej powstania może więc przyczynić się między innymi śmierć bliskiej osoby lub poważny wypadek. Do typowych objawów depresji możemy zaliczyć: obniżony nastrój, brak energii, brak doświadczania przyjemności, poczucie braku sensu.
- depresja endogenna – wynika ona z nieprawidłowej pracy neuroprzekaźników lub niewłaściwej budowy struktur mózgu. Nie jest więc ona rezultatem traumatycznych doświadczeń w życiu człowieka,
- depresja agitowana – znana również jako depresja lękowa. To szczególnie ciężka postać tej choroby. Jednym z jej objawów jest nieustanne poczucie zagrożenia. Przekłada się to na ogromne napięcie oraz na pobudzenie psychoruchowe. Oznacza to podwyższone ryzyko podjęcia próby samobójczej,
- depresja reaktywna – jej przyczyną jest długotrwały, przewlekły stres, który negatywnie oddziałuje na organizm człowieka. Zazwyczaj jednak trwa ona krócej niż inne odmiany tej choroby, a jej objawy są mniej intensywne,
- depresja nerwicowa – zwana także dystymią, to przewlekła depresja, której towarzyszy lęk. Diagnozuje się ją w przypadku obniżenia się nastroju trwającego dwa lata lub dłużej. Często towarzyszy jej poczucie beznadziei oraz przekonanie, że ta sytuacja nie ma rozwiązania. Ma łagodniejszy przebieg niż na przykład depresja agitowana,
- depresja poporodowa – pojawia się u kobiet po urodzeniu dziecka, jest bowiem fizyczną i psychiczną reakcją na tę sytuację. Wywołana jest ogromnymi zmianami w życiu, których doświadczają młode matki, dlatego powinny one po porodzie zwracać wzmożoną uwagę na swoje psychiczne samopoczucie,
- depresja poronna – występujące po stracie dziecka,
- depresja sezonowa – pojawia się najczęściej w sezonie jesienno-zimowym. Ma ona związek z pogorszeniem się warunków pogodowych i brakiem słońca. Objawia się między innymi zmęczeniem i ciągłym poczuciem senności, inaczej nadmierna senność.
Istnieje więc wiele różnych rodzajów depresji, jednak jedną z rzadziej rozpoznawanych i niebezpiecznych odmian jest właśnie depresja utajona. Wiąże się ona bowiem z nasilonymi objawami, bezpośrednio zagrażającymi zdrowiu cierpiącego z jej powodu człowieka. Dodatkowo jest ona trudna do rozpoznania, ponieważ jej symptomy zazwyczaj maskują się i przypominają zupełnie inne schorzenia. Wpływa to na szybkość jej rozpoznania, a co za tym idzie także moment rozpoczęcia leczenia. Może minąć naprawdę wiele czasu, zanim pacjent zorientują się, że trzeba przeciwdziałać zupełnie innym dolegliwościom, związanym ze zdrowiem psychicznym cierpiącej osoby.
Czym jest depresja maskowana? Czym jest depresja wysofunkcjonująca?
Czym jednak jest dokładnie utajona depresja? Jakie są jej objawy charakterystyczne i dlaczego jest ona tak groźna dla osób, które się z nią zmagają? Depresja maskowana lub depresja atypowa jest jednym z cięższych zaburzeń afektywnych. Polega ona na pojawieniu się szeregu symptomów takich jak bóle, lęki, fobie oraz wielorakie natręctwa. Zwana ona jest także uśmiechniętą depresją lub depresja wysokofunkcjonująca. Dzieje się tak, ponieważ jej przebieg nie przypomina często najpopularniejszych objawów tej choroby, kojarzonej z przygnębieniem i leżeniem w łóżku. Obraz kliniczny depresji maskowanej jest jej atypowy charakter. Objawy w klasycznej depresji różnią się w przypadku depresji maskowanej. Cechą charakterystyczną depresji maskowanej jest to, że mogą występować okresy bez objawów, kiedy osoba funkcjonuje w miarę stabilnie. Osoby zmagające się z nią potrafią normalnie wypełniać swoje obowiązki, uśmiechać się, przez co sprawiają wrażenie, że wszystko jest u nich w najlepszym porządku. Jednak to tylko maska nałożona na twarzy, aby przykryć to, co naprawdę dzieje się w ich życiu. W rzeczywistości siłują się one z wieloma psychicznymi i somatycznymi objawami swojego zaburzenia, które mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Ciężko jest bowiem każdego dnia mierzyć się z bólem niewiadomego pochodzenia, natręctwami zakłócającymi wszystkie czynności lub lękami o nieokreślonym podłożu. Takie zmagania mogą bardzo obciążać psychikę człowieka i wpływać na jego zachowanie.
Natręctwa, nerwica, fobie, nerwica lękowa mogą skutecznie powstrzymywać daną osobę przed prawidłowym funkcjonowaniem w społeczeństwie. Sprawiają bowiem, że często niemożliwe staje się poprawne wykonywanie swoich obowiązków, kontakt z ludźmi czy nawet zadbanie o własne potrzeby, takie jak spożywanie posiłków czy prawidłowa higiena ciała. Natręctwa i przymus kompulsywnego powtarzania danej czynności skutecznie zakłócają przebieg wykonywania różnych czynności, na przykład zawodowych, co prowadzić może nawet do utraty zatrudnienia. Z kolei problemy ze snem i wypoczynkiem na dłuższą metę nie tylko uniemożliwiają poprawne funkcjonowanie, ale także mogą w dalszej perspektywie spowodować inne kłopoty ze zdrowiem.
Przyczyny depresji maskowanej
Przyczyn depresji maskowanej może być wiele, zwykle wynikają z kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych.
Przykładowe przyczyny depresji maskowanej to:
- Nadmierna samokontrola – ukrywanie swoje emocji, aby zachować pozory kontroli i nie pokazywać słabości.
- Niskie poczucie własnej wartości – negatywne przekonania na swój temat, unikanie wyrażania własnych potrzeb, aby uniknąć odrzucenia lub krytyki ze strony innych.
- Zaburzenia lękowe – zaburzenia lękowe mogą być bardziej widoczne lub uciążliwe, przez co mogą zakrywać objawy depresji.
- Problemy związkowe – brak satysfakcji w związku, frustracje, niezaspokojone potrzeby emocjonalne,obawa przed rozstaniem.
- Problemy finansowe – problemy finansowe lub inne istotne czynniki zewnętrzne utrudniające funkcjonowanie.
Objawy depresji maskowanej
Depresja maskowana ma objawy wyjątkowo różnorodne i bardzo często sprawiają one wrażenie, że są one sygnałem obecności innych schorzeń. Zamiast udać się po pomoc do specjalisty od zdrowia psychicznego, osoby cierpiące na nią zazwyczaj najpierw próbują wyeliminować swoje dolegliwości na przykład przy pomocy tabletek przeciwbólowych czy leków wspomagających procesy trawienne. Jak właściwie rozpoznać, że ktoś zmaga się właśnie z tą przypadłością?
Depresja ukryta – objawy fizyczne
Należy zacząć od tego, że depresja jest chorobą, której towarzyszy wiele objawów somatycznych. Często osoby borykające się z depresją zaczynają leczenie od objawów somatycznych. Jednakże leczenie objawów somatycznych najczęściej nie przynosi żadnych rezultatów. Na pierwszy plan wysuwają się fizyczne objawy depresji, które oznaczają różnego rodzaju dolegliwości bólowe, na przykład głowy lub mięśniowe. Bóle są błędnie interpretowane, jako objawy odmiennego schorzenia. Inne sygnały, jakie wysyła człowiekowi ciało zmagające się z chorobą, to na przykład dolegliwości układu pokarmowego, takie jak zaparcia, nudności czy biegunki, różnego rodzaju dolegliwości ze strony układu trawiennego, objawy ze strony układu pokarmowego, zespół jelita drażliwego, zawroty głowy, zespół niespokojnych nóg. Zwrócić uwagę należy również na symptomy typu kołatanie serca czy problemy z ciśnieniem. Depresja potrafi zakłócić rytm pracy i wypoczynku, ponieważ przyczynia się ona także do trudności z zasypianiem i bezsenności. To również nieustanne poczucie senności i zmęczenia w ciągu dnia, co utrudnia skupienie się na obowiązkach. Są to dolegliwości, których powszechnie nie kojarzy się z depresją, raczej stanowią rozpoznanie takich chorób jak na przykład migrena czy schorzenia układu pokarmowego. Na tym polega właśnie trudność w diagnozowaniu depresji ukrytej i jej niebezpieczeństwo – nie daje ona bowiem oczywistych sygnałów, pozwalających na szybkie i prawidłowe rozpoznanie, co dzieje się z człowiekiem. Chowa się bowiem za powszechnymi dolegliwościami, często bagatelizowanymi przez ludzi.
Depresja maskowana nie ukrywa się tylko za jednym rodzajem objawów, na przykład bólem głowy. To spektrum dolegliwości, jakie mogą dotknąć osoby cierpiące z jej powodu. Dzielą się one także na poszczególne grupy, wyróżnione na podstawie tego, jakiego aspektu funkcjonowania organizmu człowieka dotykają. W przebiegu depresji ukrytej wyróżnia się kilka rodzajów masek psychosomatycznych, zwanych także depresyjnymi:
- bólowa – może ona przybierać właśnie postać różnego rodzaju bolesności, na przykład mięśniowych, które naśladują inne schorzenia, podczas gdy tak naprawdę ich źródłem jest depresja.
- behawioralna – w tym wypadku dochodzi do zmiany zachowania oraz przyzwyczajeń danej osoby. Wiąże się to także z uzależnieniami, takimi jak alkoholizm czy zakupoholizm.
- wegetatywna – oznacza ona różnego rodzaju charakterystyczne objawy fizyczne, takie jak bóle brzucha czy dolegliwości trawienne. Jej symptomem bywa także spadek libido.
- psychopatologiczna – to maska charakteryzująca się objawami innych chorób psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe czy OCD
- zaburzenia rytmu okołodobowego – to nieprawidłowe funkcjonowanie organizmu. Przy tego typu masce pojawiają się najczęściej problemy ze snem, takie jak na przykład bezsenność.
Maski różnią się więc znacznie między sobą, ale prowadzą do jednego źródła, jakim jest właśnie depresja ukryta. Nie pasują one do stereotypowego obrazu osoby zmagającej się z zaburzeniami depresyjnymi – smutnej, bez sił leżącej w łóżku, niepotrafiącej się zmusić do kąpieli czy umycia zębów. Sprawna, funkcjonująca osoba, którą męczą bóle głowy, może bardzo długo poszukiwać odpowiedzi na pytanie o swoje dolegliwości, zupełnie przy tym nie podejrzewając u siebie depresji.
Jak rozpoznać depresję maskowaną?
Depresja maskowana, znana również jako depresja atypowa, może być trudna do rozpoznania, ponieważ objawy często różnią się od typowych objawów depresji. Znakiem ostrzegawczym depresji maskowanej może być:
- zwiększony apetyt i przyrost masy ciała,
- zwiększona senność,
- poczucie ciężkość i braku sił,
- izolacja,
- nadwrażliwość na negatywną ocenę społeczną.
Depresja bez depresji. Leczenie depresji maskowanej
Wiele osób zastanawia się, jak wyleczyć depresję samemu. Odpowiedź brzmi – nie ma takiego sposobu. Owszem, można samodzielnie podejmować działania, które wspomagają proces leczenia, takie jak zdrowe odżywianie się, aktywność fizyczna, dbanie o swoje potrzeby i przyjemności. Nie zastąpią one jednak kuracji pod okiem specjalisty. Depresja utajona często wymaga bowiem leczenia farmakologicznego połączonego z uczestnictwem w terapii. Ukryta depresja miewa bowiem swoje źródła w trudnych wydarzeniach z życia danego człowieka. Trudności emocjonalne objawiają się w takim przypadku jako różnego rodzaju dolegliwości somatyczne, z którymi psychika człowieka jest w stanie łatwiej sobie poradzić niż z rozpoznaniem problemów związanych ze zdrowiem psychicznym. Mówi się także, że osoby cierpiące na depresję maskowaną często doświadczają w życiu kłopotów związanych z nieustannym dążeniem do perfekcjonizmu oraz nie akceptują słabości – własnej lub bliskich im osób. Udział w terapii pomaga im w wyciszeniu tego typu zaburzeń i w przepracowaniu ich powodów. Pacjent może wówczas skonfrontować się z własnymi oczekiwaniami i zrozumieć, czym są one motywowane. Takie odkrycia często ułatwiają dalszy proces leczenia, a co za tym idzie doprowadzają do szybszego załagodzenia nawracających objawów fizycznych depresji.
Psychoterapia i farmakoterapia
W przypadku depresji maskowanej ważne, aby rozpocząć prawidłowe leczenie. Leki są ważną częścią prawidłowego leczenia. Dobrać je powinien specjalista, czyli lekarz psychiatra. Zazwyczaj przepisywane są leki przeciwdepresyjne (Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI).
W trakcie diagnostyki depresji u pacjenta, psychiatra zwraca uwagę na możliwość występowania depresji maskowanej, która może być trudniejsza do zidentyfikowania ze względu na brak typowych objawów.W formie depresji atypowej, poczucie winy jest często maskowane przez objawy somatyczne, takie jak ból ciała czy zmęczenie. Pacjent z depresją maskowaną może przejawiać objawy nerwicowe, takie jak lęki czy obsesje, co może utrudnić właściwą diagnozę depresji.Osoby z niską samooceną mogą często przejawiać symptomy depresji, które mogą zostać zauważone podczas oceny diagnostycznej przeprowadzonej przez psychiatrę.
Razem z lekami równolegle zaleca się uczęszczanie na terapię, która ma pomóc osobie chorej w radzeniu sobie z objawami oraz leczeniu nad źródłem jej problemów. Czasami pacjent musi dopiero uświadomić sobie, gdzie leżą jego problemy i jak wpływają na jego zdrowie oraz zachowanie. Konieczne jest także wyeliminowanie nawracających, fizycznych objawów, na przykład uregulowanie rytmu dobowego, by pacjent zaczął właściwie wypoczywać, rozwinięcie umiejętności w zakresie radzenia sobie z trudnymi emocjami. Jednak dopiero dotarcie do samego źródła niewłaściwego samopoczucia i rozwiązanie łączących się z nim problemów, daje chorującemu człowiekowi szansę na całkowite ustąpienie symptomów fizycznych jego depresji utajonej. Wiele badań wykazuje, że terapia poznawczo-behawioralna i jej program leczenia jest właściwym wyborem w przypadku leczenia depresji.
Maski
Depresja maskowana wzięła więc swoją nazwę od masek, które oznaczają dwie rzeczy. Jedna z nich to ukrywanie przez chorego jego objawów i udawanie, że wszystko jest w porządku, w trakcie, gdy cierpi on z powodu różnych objawów depresji, zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Drugie znaczenie maski oznacza, że to sama choroba ukrywa się za symptomami innych dolegliwości. Może ona powodować bóle głowy lub mięśniowe, dolegliwości pokarmowe lub problemy ze snem, które łatwo przypisuje się innym schorzeniom. To opóźnia leczenie właściwego problemu. Połączenie tych dwóch aspektów sprawia, że osoby chorujące na depresję ukrytą nie wpisują się w znany, stereotypowy wizerunek pacjenta z depresją, przez co później otrzymują diagnozę i dostęp do właściwego leczenia. Ma to więc ogromny wpływ na komfort ich życia – tacy pacjenci często cierpią przez długi czas, zanim ich problem zostanie trafnie zdiagnozowany. Do tego momentu borykają się oni z wieloma trudnościami, które nie pozwalają im na właściwe funkcjonowanie w codziennym życiu. Depresję utajoną leczy się przy pomocy odpowiednio dobranych leków oraz udziału w terapii. Dzięki zastosowaniu tych sposobów pacjent ma szansę na szybsze wyzdrowienie i powrót do normalności. Warto więc monitorować swoje samopoczucie fizyczne i psychiczne i brać pod uwagę każdą możliwość. Szybka reakcja jest szczególnie ważna w tym przypadku, ponieważ depresja to ciężka choroba, która pochłania nasze życie. Dynamiczne przeciwdziałanie znacznie zwiększa szansę na wyleczenie danej osoby.
Jeśli mierzysz się z różnymi problemami i objawami, związanymi z obniżeniem nastroju i pogorszeniem funkcjonowania, zgłoś się na terapią – psychoterapia online.