Uzależnienie od telefonu komórkowego i Internetu to coraz poważniejszy problem, często dotykający nawet bardzo młode osoby. W tym niewielkim urządzeniu znajdziesz wszystko – swój dowód osobisty, dostęp do konta bankowego, sklep z karmą dla Twojego czworonoga, sposób na rozmowy z przyjaciółmi i rodziną, filmy i seriale… Brzmi to doskonale, ale niestety ma też swoją ciemną stronę, która zwie się fonoholizm. Przekonaj się, gdzie jest jego źródło, jakie są objawy takiego uzależnienia się od telefonu i jak można mu zaradzić?
Telefon i Internet
By zrozumieć, czym właściwie jest fonoholizm, a co za tym idzie, także nomofobia, trzeba przede wszystkim pochylić się nad jego naturą oraz źródłem. Smartfony i Internet szybko stały się nieodłącznym elementem codziennego życia. Zapewne nie wyobrażasz sobie już funkcjonowania bez tych wszystkich udogodnień, jakie one zapewniają. Ze zgrozą zareagowałabyś, gdyby ktoś kazał Ci iść na pocztę, by tam wysłać przelew lub szukać informacji w bibliotecznej encyklopedii czy słowniku, zamiast w sekundę wyszukać interesujące Cię kwestie w Internecie. Filmy, gry, media społecznościowe – to z kolei zapewnia Ci codzienną rozrywkę, dostępną na wyciągnięcie ręki. Niestety smartfony to nie tylko znaczne ułatwienie w życiu, ale także zagrożenie. Coraz więcej osób zdradza bowiem objawy, które cechują uzależnienie od telefonu.
Czym jest uzależnienie od telefonu?
Obecnie specjaliści zaliczają uzależnienie od smartfona do grupy uzależnień behawioralnych, czyli takiego nałogu, który wiąże się z przymusowym wykonywaniem określonych czynności i działań. Innymi uzależnieniami behawioralnym jest m.in. zakupoholizm, pracoholizm. Oznacza to, że nie bierze w tym udziału żadna substancja. Definiuje się je także jako przesadne zainteresowanie swoim telefonem komórkowym i nieustanne korzystanie z niego. Może ono dotknąć każdego, bez względu na wiek, wykształcenie, zawód czy zarobki. Ciągła potrzeba sprawdzania telefonu polegaja na przymusie nieustannego korzystania z sieci lub smartfona. Pojawia się u dzieci i dorosłych i może mieć katastrofalny wpływ na ich życie. Cechuje się różnymi symptomami, ale najbardziej rozpoznawalnym jest bardzo długi czas, jaki dana osoba spędza z telefonem w ręku.
Smartfony znajdują się obecnie w kieszeni, w plecaku czy w torebce prawie każdej osoby, czy to dziecka, czy to dorosłego. Nałóg wiąże się z tym, że nieustanne używanie telefonu ma negatywny wpływ na wiele aspektów codziennego życia, takich jak praca, nauka, obowiązki domowe czy kontakty z bliskimi. Mimo to osoba uzależniona wciąż sięga po smartfon i spędza z nim większość swojego czasu. Nie jest w stanie go odłożyć i zająć się innymi aktywnościami.
Fonoholizm czy nomofobia
Szukając informacji na temat uzależnienia od telefonu, z pewnością spotkasz się z takimi określeniami jak fonoholizm czy nomofobia. Pod hasłem fonoholizmu kryje się właśnie uzależnienie od telefonu i ciągła potrzeba, by z niego korzystać. Z kolei nomofobia to nazwa fobii, która wiąże się z brakiem dostępu do telefonu komórkowego. Słowo to zostało utworzone od angielskiego zdania brzmiącego „NO MObile PHOne phoBIA”. Fobia ta jest uznawana właśnie za jeden z objawów nałogów powiązanych z telefonami i Internetem. Określana jest ona jako stan lękowy czy dyskomfort psychiczny, który pojawia się w momencie, w którym osoba uzależniona czuje, że grozi jej utrata dostępu do telefonu lub do sieci.
Przyczyny uzależnienia od telefonu komórkowego
Gdzie swoje źródło ma uzależnienie od telefonu? Przede wszystkim warto uświadomić sobie, że specjaliści uważają je za jedną z chorób cywilizacyjnych. Z pewnością z jego powodu częściej cierpią osoby, które ogólnie są podatne na nałogi różnego typu. Czasami problem dotyczy osób nieśmiałych, zamkniętych w sobie, którym pośrednictwo telefonu ułatwia poczucie się pewniej i tym samym nawiązanie relacji z innymi. Dodatkowo korzystanie ze smartfona dostarcza do mózgu wiele przyjemnych odczuć. Znajdujemy w nim bowiem rozrywkę, emocje i silne bodźce, od których łatwo się uzależnić. W takim momencie nietrudno jest stracić kontrolę nad tym, ile czasu poświęcamy na przeglądaniu telefonu czy Internetu. Szczególnie podatne są na to dzieci oraz młodzież, ale nie zapominaj o tym, że jest możliwe uzależnienie od telefonu u dorosłych. Coraz częściej borykają się oni z tym problemem, a telefony zaczynają dominować każdą chwilę ich dnia. Korzystanie z telefonu może służyć jako forma ucieczki od stresu, nudy lub trudności emocjonalnych. Szukanie rozrywki i rozproszenia na telefonie może być sposobem na tymczasowe złagodzenie negatywnych emocji, co prowadzi do wzmacniania uzależnienia.
Jakie są objawy uzależnienia od telefonu i Internetu?
Zapewne zastanawiasz się, w jaki sposób możesz poznać, że jesteś uzależniona od telefonu. Nałóg ten łatwo da się zdiagnozować dzięki charakterystycznym symptomom, jakie mu towarzyszą. Pierwszym sygnałem alarmowym zazwyczaj jest bardzo długi czas (kilka godzin dziennie), jaki dana osoba spędza z telefonem komórkowym w ręce. Inne objawy uzależnienie od Internetu czy smartfona to przymus korzystania z telefonu – wysyłania wiadomości lub dzwonienia do innych, przymus sprawdzania mediów społecznościowych. Objawy wiązą się zaniedbaniem wszystkich obowiązków a konieczność ciągłego sprawdzania powiadomień na telefonie, ogranicza relacji z innymi,zawęża kontakt do tych, które mają miejsce przez telefon.
Uzależnienie od telefonu to problem, znany również jako zespół uzależnienia od telefonu komórkowego lub nomofobia. Jest to stan, w którym osoba ma trudności z kontrolowaniem korzystania z telefonu komórkowego i doświadcza negatywnych konsekwencji związanych z jego nadmiernym użyciem. Najczęstsze objawy uzależnienia się od telefonu to:
- Niezdolność do ograniczenia korzystania z telefonu. Osoba uzależniona od telefonu może mieć trudności z kontrolowaniem czasu spędzanego na korzystaniu z urządzenia. Pomimo postanowień, że będzie ograniczać korzystanie z telefonu, może ona poświęcać znaczną ilość czasu na przeglądanie mediów społecznościowych, gry mobilne, przeglądanie wiadomości lub surfowanie po Internecie.
- Niepokój lub drażliwość. Osoba uzależniona od telefonu może odczuwać niepokój lub drażliwość, gdy nie ma dostępu do telefonu lub jest od niego oddzielona. Może czuć się zaniepokojona, jeśli nie może sprawdzić wiadomości, aktualizacji społecznościowych lub innych treści online.
- Niezdolność do koncentracji. Uzależnienie od telefonu może wpływać na zdolność skupienia uwagi. Osoba uzależniona może mieć trudności w skoncentrowaniu się na zadaniach lub rozmowach w realnym świecie, ponieważ stale myśli o swoim telefonie lub czuje potrzebę sprawdzania wyświetleń..
- Wycofanie społeczne. Uzależnienie od telefonu może prowadzić do wycofania społecznego. Osoba uzależniona może unikać interakcji z innymi ludźmi na rzecz korzystania z telefonu. Może preferować komunikację online kosztem bezpośrednich kontaktów z innymi.
- Zaniedbywanie obowiązków. Uzależnienie od telefonu może powodować zaniedbywanie obowiązków szkolnych, zawodowych lub osobistych. Osoba uzależniona może mieć trudności z dotrzymaniem terminów, utrzymaniem odpowiednich relacji z innymi lub wykonywaniem codziennych obowiązków.
- Fizyczne objawy. Niektóre osoby uzależnione od telefonu mogą doświadczać fizycznych objawów, takich jak ból głowy, problemy ze snem, napięcie mięśniowe lub problemy z widzeniem związane z nadmiernym skupieniem na ekranie telefonu.
Mój ukochany smartfon. Związki a uzależnienie od telefonu
Jeśli Twoi bliscy zwracają Ci uwagę, że jesteś ciągle nieobecna duchem lub wiecznie siedzisz z nosem w telefonie, zamiast spędzić z nimi czas, wyjść na spacer czy porozmawiać, to być może masz problem i jesteś uzależniona od telefonu. Jeśli w pracy szef daje Ci znać, że gorzej wypełniasz swoje obowiązki, nie koncentrujesz się na nich należycie i bardziej interesuje Cię to, co wyświetla się na kolorowym ekranie, to także powinnaś zacząć się zastanawiać, czy być może telefon nie zajmuje Ci zbyt dużo czasu w ciągu dnia. W takich momentach przydatne mogą okazać się raporty wysyłane przez urządzenie, które powiedzą Ci, jak wiele czasu spędziłaś na przeglądaniu fascynujących aplikacji lub na sprawdzaniu mediów społecznościowych. Zauważysz wówczas, jak bardzo zajmowały one Twoją uwagę, przez co straciłaś przestrzeń na pielęgnowanie zupełnie innych aspektów życia.
Uzależnienie od telefonu i FOMO
Ważną kwestią jest też to, że uzależnienie od telefonu bardzo często występuje razem z FOMO (fear of missing out), czyli tak zwanym strachem przed pominięciem czegoś ważnego – na przykład informacji, wiadomości od znajomych lub innej rzeczy, jaka publikowana jest w sieci. W takiej sytuacji osoba w nałogu będzie nieustannie odświeżała media społecznościowe czy kanały informacyjne, by być na bieżąco i nie przegapić niczego, co zostało wstawione do sieci przez innych ludzi. Dotyczyć to może zarówno dorosłych, jak również u dzieci i mlodzieży. Uzależnie ściśle wiąż się z niezdrowymi nawykami ciągłego sprawdzania telefonu oraz z samym nałogiem.
Skutki uzależnienia od telefonu
Jak wszystkie inne niepokojące nawyki, uzależnienie od Internetu i telefonu ma swoje bolesne konsekwencje, które przekładają się na jakość życia osoby tkwiącej w szponach nałogu. Jakie dokładnie skutki uzależnienia od telefonu można więc zaobserwować? Przede wszystkim w takiej sytuacji najprawdopodobniej dojdzie do zaniedbania wszystkich codziennych obowiązków. Osoby uzależnione nie będą w stanie wygrać z chęcią sięgnięcia po telefon. Odczują to także ich relacje rodzinne, uzależniona od smartfona osoba będzie bowiem wolała poświęcać swój czas na gry lub media społecznościowe, zamiast spędzić go ze współmałżonkiem czy dzieckiem. Objawy mogą mieć także fizyczny aspekt – potliwość, kołatanie serca, bóle brzucha lub głowy, a nawet pojawienie się duszności.
Zaniedbanie obowiązków czy kontaktów z bliskimi może mieć fatalne konsekwencje. Brak realizacji codzienny obowiązków, bałagan w domu, czy nawet utrata pracy lub konieczność powtarzania klasy, jeśli uzależnione jest dziecko – wszystko to jest możliwe, jeśli nałóg wymknie się spod kontroli i zdominuje Twoje życie. Nie będzie bowiem w nim miejsca na nic innego oprócz telefonu i bodźców, jakie niesie ze sobą korzystanie z tego urządzenia. Zrobisz wszystko, by Twoja bateria zawsze była naładowana. Pogarszający się nastrój i stany lękowe na dodatek sprawią, że samodzielne poradzenie sobie z efektami zaniedbań powoli może stawać się wręcz niemożliwe.
Podsumowując, skutki uzależnienia od smartfona będą widoczne przede wszystkim w wypełnianiu codziennych zadań. Przez ten nałóg może ucierpieć porządek w domu, Twoje zwierzęta a co za tym idzie także zabawy i spacery z nimi, relacje z innymi, które zostaną zaniedbane na rzecz korzystania z sieci i inne tego typu aspekty. W przypadku uczniów czy studentów będzie miało to przełożenie na ich wyniki w nauce, a co za tym idzie może także zaważyć na rezultatach egzaminów, dalszej edukacji, a co za tym idzie także ich przyszłości.
Uzależnienie od telefonu u dzieci
Jeśli z uzależnieniem boryka się Twoje dziecko lub inna bliska Ci osoba, to bądź ich wsparciem. Pomóż im w odnalezieniu równowagi w życiu i na przykład angażuj się w planowanie różnego rodzaju aktywności, które zapełnią ich dzień zamiast spędzania czasu z telefonem. Dopinguj ich w każdym wysiłku, by wiedzieli, że nawet w przypadku słabości czy błędu mogą na Ciebie liczyć. Nie pozwól im samotnie borykać się z takim problemem, zwłaszcza jeśli są dziećmi. Uzależnienie od telefonu jest bowiem nałogiem, z którym nie radzi sobie wielu dorosłych ludzi. W przypadku nastolatków i młodszych pociech sytuacja jest tym trudniejsza, że ogromna część życia ich i ich rówieśników, rozgrywa się właśnie w smartfonach czy mediach społecznościowych. Dzieci często na telefonach grają, oglądają bajki i bardzo łatwo jest przestać kontrolować czas, jaki spędzają one z telefonem w ręku. Rodzic powinien więc zdawać sobie sprawę z tych zagrożeń i w razie potrzeby reagować na to, co dzieje się z jego dzieckiem.
Jak leczyć uzależnienie od telefonu?
Wiesz już, czym jest fonoholizm i nomofobia, zdajesz sobie także sprawę z tego, jakie są ich objawy i jakie skutki niosą one ze sobą. Czas więc odpowiedzieć na pytanie, jak leczyć uzależnienie od telefonu. Pierwszym krokiem jest rozpoznanie tego, że masz problem z niekontrolowanym korzystaniem z telefonu. Uwagi bliskich osób, współpracowników czy wreszcie raporty telefonu podające czas, jaki spędziłaś na przeglądaniu aplikacji – wszystko to może zadziałać jako alarm, ostrzegający Cię, że korzystanie ze smartfona zaczyna wymykać Ci się spod kontroli. Jeśli Twój nałóg nie jest jeszcze bardzo rozwinięty, możesz spróbować samodzielnie sobie z nim radzić i wprowadzić do swojego życia kilka zdrowych nawyków.
Zacznij na przykład od kontrolowania czasu, jaki spędzasz na telefonie. Ustaw sobie limity korzystania z różnego rodzaju urządzeń mobilnych. Istnieją aplikacje, które uruchamiają blokady, gdy przekroczysz dzienny czas, jaki możesz spędzić na smartfonie. Nie odzwyczaisz się od spędzania czasu z telefonem pierwszego dnia. Wprowadzenie zmian zawsze wymaga czasu i musisz być też przygotowana na to, że będzie trudno i zapewne złamiesz swoje postanowienia kilka razy. Nie jest to jednak powód do porzucania ich, tylko do cierpliwego podejmowania kolejnych prób. Czas bez telefonu powoli będzie stawać prawdziwym czasem dla ciebie.To pozowoli ci pokonać uzależnienie.
Jak poradzić sobie z uzależnieniem?
Oto kilka skrótowych strategii, które mogą być stosowane w procesie leczenia:
- Świadomość i monitorowanie. Pierwszym krokiem jest zrozumienie i uświadomienie problemu. Powinnaś zdać sobie sprawę z negatywnych konsekwencji swojego nadmiernego korzystania z urządzenia. Monitorowanie czasu spędzanego na korzystaniu z telefonu oraz świadome śledzenie sytuacji, w których sięga się po urządzenie, może pomóc w identyfikowaniu wzorców i obszarów do poprawy.
- Tworzenie zdrowych nawyków: Wprowadzanie zdrowych nawyków korzystania z telefonu może pomóc w ograniczeniu nadmiernego użytkowania. Można zastosować strategie, takie jak ustalanie konkretnych godzin, w których telefon będzie niedostępny, wyznaczanie czasu bez ekranów przed snem, ustanawianie określonego czasu na zadania i aktywności poza telefonem.
- Zarządzanie czasem. Ważne jest zaplanowanie czasu w celu realizacji innych ważnych zadań i aktywności. Powinnaś określić priorytety i wyznaczyć konkretny czas na naukę, pracę, relacje społeczne, sport czy hobby. Tworzenie harmonogramu może pomóc w kontrolowaniu korzystania z telefonu i skupieniu się na innych aspektach życia.
- Wsparcie społeczne. Ważne jest szukanie wsparcia od bliskich, przyjaciół lub grup wsparcia. Można się dzielić swoimi doświadczeniami, obawami i postępami z osobami, które rozumieją problem uzależnienia od telefonu. Wspólne podejmowanie aktywności bez telefonów, jak sport, gry planszowe czy spacer, może również pomóc w redukcji uzależnienia.
- Zastępowanie zajęć. W miejsce nadmiernego korzystania z telefonu, warto znaleźć inne zajęcia i aktywności, które mogą zająć uwagę i dostarczyć satysfakcji. Może to być czytanie książek, nauka nowego hobby, uczestnictwo w zajęciach sportowych lub artystycznych, wolontariat lub inne aktywności, które są interesujące i angażujące.
Specjalista pomoże w walce z uzależnieniem
W pewnych przypadkach uzależnienie będzie jednak już tak daleko posunięte, że nie poradzisz sobie z nim sama. W takich momentach warto skorzystać z pomocy specjalisty np. psycholog czy terapeuta. Zyskasz szansę nie tylko na wsparcie w wychodzeniu z nałogu, ale także zrozumienie, z czego on wynikał. Być może w Twoim życiu działo się coś, co sprawiło, że stałaś się bardziej podatna na uzależnienia – zmagałaś się ze stresem, trudną sytuacją w pracy lub w rodzinie czy straciłaś pewność siebie? Pamiętaj, że gdy rozpoznasz u siebie niepokojące symptomy wskazujące na uzależnienie od telefonu, to nie czekaj. Szybka reakcja może pozwolić Ci szybciej wyjść z nałogu. Umów spotkanie – psychoterapia online. Zacznij działać, zanim jakość Twojego życia znacznie się pogorszy i pojawią się problemy, które ciężko będzie Ci rozwiązać.
Pamiętaj jednak o tym, że terapia i leczenie mogą być długotrwałe oraz będą wymagać od Ciebie wiele cierpliwości i pracy nad sobą. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) może być skutecznym narzędziem w leczeniu uzależnienia od telefonu. Terapeuta pracujący z osobą uzależnioną może pomóc w identyfikowaniu myśli i wzorców zachowań związanych z uzależnieniem oraz wprowadzać zdrowsze strategie. W procesie leczenia dobrze jest mieć w takich chwilach wsparcie bliskich, którzy pomogą Ci w trudnych momentach i będą cieszyć się z Twojego procesu zdrowienia.
