Mizofonia to specyficzny rodzaj nadwrażliwości słuchowej, charakteryzującej się silnym uczuciem lęku lub irytacji w odpowiedzi na niektóre dźwięki. Mizofonia stanowi wyzwanie zarówno dla osób dotkniętych tym schorzeniem, jak i dla jej otoczenia. Osoby z mizofonią mogą odczuwać trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w sytuacjach społecznych, gdzie trudno jest unikać potencjalnych wyzwalaczy dźwiękowych. W artykule dowiesz się, czym jest mizofonia, poznasz szczegółowe objawy tego problemu oraz dowiesz się o skutecznych metodach leczenia.
Czym jest mizofonia?
Mizofonia to zaburzenie, które charakteryzuje się nadmierną wrażliwością na określone dźwięki, zazwyczaj wydawane przez inne osoby lub zwierzęta. Typowe wyzwalacze mizofonii obejmują dźwięki odbierane z codziennego życia takie jak: jedzenie, sapanie, szelest papieru, kichanie czy szczekanie psa. Co istotne, reakcje te nie są związane z głośnością dźwięku, ale raczej z jego specyficznym charakterem i percepcją danej osoby.
Mizofonia to specyficzny rodzaj nadwrażliwości słuchowej, który różni się od ogólnej nadwrażliwości słuchowej. Nadwrażliwość słuchowa odnosi się do zwiększonej wrażliwości na różne dźwięki, podczas gdy mizofonia to specyficzne reakcje emocjonalne na konkretne grupy dźwięków.
Mizofonia – jakie są objawy?
Osoby z mizofonią odczuwają silne, negatywne reakcje emocjonalne w odpowiedzi na określone dźwięki. Objawy mizofonii mogą przeszkadzać w codziennym życiu. Pacjenci doświadczają silnych reakcji emocjonalnych np. złość, rozdrażnienie, frustracja, niepokój lub lęk. Mogą również odczuwać fizyczne objawy, takie jak: przyspieszone bicie serca, napięcie mięśniowe, bóle głowy, zawroty głowy lub nudności.
Typowe dźwięki wydawane przez innych, które mogą wywoływać mizofonię, to:
- żucie, mlaskanie, jedzenie,
- głośny oddech, chrapanie,
- klikanie długopisem, odgłosy stukania palcami,
- szuranie krzesłem,
- odgłosy chrząkania,
- mówienie przez nos, pociąganie nosem,
- dźwięk wydawany przez urządzenia elektroniczne np. telefon komórkowy lub telewizor.
Czy mizofonia to choroba psychiczna?
Mizofonia nie jest kwalifikowana jako choroba psychiczna w tradycyjnym sensie. Mimo że nie jest oficjalnie uznawana za chorobę psychiczną, może wpływać negatywnie na dobrostan psychiczny. W przypadku niektórych osób mizofonia może być jednym z wielu objawów występujących w ramach szerszego spektrum zaburzeń psychicznych, takich jak: autyzm, zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia uwagi.
Przyczyny mizofonii
Przyczyny nadwrażliwości nie są w pełni poznane. Przypuszcza się, że może to być zaburzenie neurologiczne, związane z nieprawidłową reakcją mózgu na dźwięk. Możliwe jest również, że mizofonia jest wynikiem traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, związanych z dźwiękami.
Oprócz przyczyn neurologicznych i psychologicznych możliwe jest, że mizofonia jest spowodowana również innymi czynnikami, takimi jak:
- Zaburzenia słuchu.
- Zaburzenia psychiczne, takie jak: zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD), zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zespół borderline, depresja, zaburzenia odżywiania, zespół stresu pourazowego (PTSD).
- Czynniki genetyczne.
Czym jest nadwrażliwość na dźwięki i jakie są jej objawy?
Termin „nadwrażliwość słuchowa” może oznaczać zmniejszoną tolerancję na dźwięki. Zjawisko to jest przedmiotem badań specjalistów z różnych dziedzin, w tym: neurologów, audiologów, okulistów, psychiatrów i psychologów.
Nadwrażliwość może powodować dyskomfort, intensywny strach i gniew na bodźce dźwiękowe. Ludzie wrażliwi czasami doświadczają szumów usznych lub trudności ze snem. Osoby dotknięte nadwrażliwością słuchową mogą doświadczać dyskomfortu lub nawet bólu w odpowiedzi na dźwięki, które inni uznają za normalne lub nieprzeszkadzające.
W kontekście zaburzeń związanych z obniżoną tolerancją dźwięków (DST – Decreased Sound Tolerance) Jastreboff i Jastreboff (2001) proponuje podział na:
- mizofonię, charakteryzowaną jako reakcja na konkretne dźwięki o specyficznym znaczeniu,
- fonofobię, z którą wiążę się lęk przed dźwiękami
- nadwrażliwość na dźwięki prowadzącą do negatywnych reakcji opartych na fizycznych właściwościach dźwięków
Szumy uszne a nadwrażliwość słuchowa
Szumy uszne, czyli tinnitus, to rodzaj iluzji dźwiękowej, w której osoba ma wrażenie, że słyszy ciągłe dzwonienie, brzęczenie, szum, syczenie, szelest lub inne dźwięki. Mogą być one słyszane w jednym lub obu uszach, a ich natężenie może być różne. Szumy uszne mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym:
- Długotrwałym narażeniem na hałas, na przykład w pracy lub w czasie wolnym.
- Uszkodzeniem słuchu, w wyniku urazu, infekcji lub choroby.
- Chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy lub choroby naczyń krwionośnych.
- Zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja lub lęk.
Szumy uszne i nadwrażliwość słuchowa często występują razem. W takim przypadku szumy uszne mogą nasilić nadwrażliwość słuchową, a nadwrażliwość słuchowa może pogorszyć szumy uszne.
Objawy nadwrażliwości słuchowej
Najważniejsze objawy nadwrażliwości słuchowej to:
- Hipersensytywność na głośne dźwięki. Osoby z nadwrażliwością na dźwięki mogą odczuwać ból lub dyskomfort w reakcji na dźwięki, które dla innych są akceptowalne, takie jak: dzwonienie telefonu, dźwięki kuchenne, tykanie zegara czy hałas uliczny.
- Trudności w zatłoczonych miejscach. Miejsca o dużym natężeniu dźwięku, takie jak centra handlowe czy restauracje, mogą być szczególnie trudne do zniesienia dla osób z nadwrażliwością na dźwięki. Występowanie różnych, nieprzyjemnych dźwięków jednocześnie może powodować stres i dezorientację.
- Silne reakcje emocjonalne. Osoba, która ma nadwrażliwość słuchową może przejawiać silne reakcje emocjonalne, takie jak irytacja, frustracja, lęk czy nawet agresję słowną.
- Unikanie sytuacji dźwiękowych. Osoby z nadwrażliwością słuchową mogą starać się unikać miejsc lub sytuacji, w których występują dźwięki, które uważają za nieprzyjemne i budzące dyskomfort.
- Trudności w koncentracji. Nadwrażliwość na dźwięki może wpływać na zdolność skupienia uwagi, zwłaszcza w środowiskach, gdzie występuje wiele bodźców dźwiękowych.
Nadwrażliwość słuchowa u dzieci – objawy
Nadwrażliwość słuchowa u dzieci może mieć znaczący wpływ i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dzieci z nadwrażliwością słuchową mogą unikać hałaśliwych miejsc, co może prowadzić do izolacji społecznej. Mogą również mieć problemy w szkole lub w pracy, ponieważ nie są w stanie skupić się w hałaśliwym otoczeniu.
Najczęstsze objawy u dzieci to:
- Reakcje na głośne dźwięki. Dzieci z nadwrażliwością słuchową mogą reagować nadmiernie na głośne dźwięki, wykazując zaniepokojenie, płacz, zakrywanie uszu lub unikania sytuacji hałaśliwych.
- Trudności w koncentracji. Nadwrażliwość słuchowa może wpływać na zdolność dziecka do koncentracji uwagi, szczególnie w miejscach, gdzie występuje wiele bodźców dźwiękowych, na przykład w szkole czy miejscach publicznych.
- Unikanie określonych dźwięków. Dzieci mogą unikać lub próbować zminimalizować ekspozycję na dźwięki, związane nieprzyjemnymi odczuciami, co może prowadzić do generalnego unikania sytuacji lub miejsc np. szkoła, autobus
- Reakcje emocjonalne. Dzieci z nadwrażliwością słuchową mogą wykazywać silne reakcje emocjonalne na określone dźwięki, takie jak gniew, frustracja czy płacz dziecka.
- Trudności w nauce. Nadwrażliwość słuchowa może wpływać na zdolność dziecka do przyswajania informacji w środowisku szkolnym.
Warto zaznaczyć, że nadwrażliwość słuchowa u dzieci może być objawem różnych poważnych zaburzeń, takich jak: spektrum autyzmu czy zaburzenia uwagi. Diagnozę tego typu, zawsze wykonują specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego: psychiatra i psycholog.
Jak mizofonia wpływa na życie pacjenta cierpiącego na to zaburzenie?
Mizofonia wpływa na różne aspekty życia pacjenta, zarówno pod względem psychiki, jak i codziennego funkcjonowania społecznego. Pacjenci zmagający się z mizofonią doświadczają:
- Bolesnych długotrwałych stanów emocjonalnych. Stałe wystawianie się na trudne, negatywne emocje może prowadzić do chronicznego stresu i dyskomfortu psychicznego.
- Trudności społecznych. Osoby z mizofonią mogą unikać sytuacji społecznych, zwłaszcza tych związanych z jedzeniem. To z kolei może prowadzić do izolacji społecznej i niskiego życia społecznego.
- Trudności w pracy lub szkole. Mizofonia może przeszkadzać w skupieniu uwagi i koncentracji, co może prowadzić do trudności w pracy lub nauce. Zaburzenie to może wpływać na produktywność i wydajność zawodową.
- Trudności rodzinnych. Dla osób z mizofonią codzienne sytuacje rodzinne, takie jak wspólne posiłki, mogą stać się źródłem konfliktów i napięcia. Brak zrozumienia ze strony bliskich może wpływać na relacje rodzinne.
- Utratę przyjemności z aktywności. Osoby z mizofonią mogą unikać różnych aktywności, które związane są z dźwiękami wywołującymi dyskomfort. To z kolei może ograniczać zakres działań i wpływać na codzienne funkcjonowanie.
- Wzmożoną czujność na bodźce. Mizofonia sprawia, że osoby dotknięte tym zaburzeniem są nadwrażliwe na określone dźwięki, co może skutkować stałym napięciem i gotowością na reakcję na otaczające je bodźce dźwiękowe.
Leczenie mizofonii
Perspektywy leczenia mizofonii są obiecujące. W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań nad tym zaburzeniem, które pozwoliły na lepsze zrozumienie jego przyczyn i mechanizmów działania. Dzięki temu możliwe jest opracowywanie nowych metod leczenia, które są bardziej skuteczne niż dotychczas stosowane.
Obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia mizofonii jest terapia behawioralna, zwłaszcza terapia ekspozycyjna. Ekspozycja in vivo lub terapia habituacyjna polega na stopniowym wystawianiu pacjenta na bodźce, które wywołują u niego dyskomfort. Celem terapii jest odwrażliwienie pacjenta na negatywne bodźce.Terapia ta opiera się na założeniu, że jeśli pacjent z mizofonią stopniowo będzie się wystawiał na działanie drażniących dźwięków, to z czasem będzie mniej odczuwał negatywnych emocji związanych z tymi dźwiękami.
Terapia dźwiękowa (ang. retraining sound therapy) to terapia polegająca na stopniowym dostosowywaniu pacjenta do dźwięków, które wywołują mizofonię. Kolejnym elementem leczenia jest budowanie pozytywnych skojarzeń, związanych z wyzwalaczami mizofonii np. sytuacja jedzenie z innymi.
Innym rodzajem terapii behawioralnej są oddziaływania polegające na odwracaniu uwagi pacjenta w mizofonii. Ma to na celu zmniejszenie nasilenia negatywnych emocji i reakcji, które wywołują u pacjenta dźwięki, których nie toleruje. Terapia opiera się na założeniu, że jeśli pacjent z mizofonią będzie w stanie odwrócić swoją uwagę od drażniącego dźwięku, to będzie mniej odczuwał negatywnych emocji, związanych z tym dźwiękiem.
Inną metodą leczenia mizofonii jest terapia poznawczo-behawioralna. Terapia pomaga pacjentom zmienić sposób myślenia o dźwiękach, które wywołują u nich mizofonię. W kontekście leczenie, ważną umiejętnością dla pacjentów cierpiących na nadwrażliwość jest nauka relaksacji, która ma pomóc w obniżeniu ogólnego, zwiększonego pobudzenia fizjologicznego, towarzyszącego reakcjom mizofonicznym.
U niektórych pacjentów stosuje się terapię dźwiękiem białym, która polega na odsłuchiwaniu łagodnych dźwięków maskujących, aby zminimalizować dyskomfort związany z wyzwalaczami mizofonii.
Warto zauważyć, że reakcje na określone formy terapii mogą być różne, w zależności od konkretnego pacjenta. Ponadto, badania nad mizofonią wciąż trwają, co może przynieść nowe spojrzenie na terapie i strategie leczenia w przyszłości.
Nie wiesz czy cierpisz na mizofonie? Wypełnij wstępny kwestionariusz. Pamiętaj o konsultacji ze specjalistą, który pomoże dokładnie ocenić sytuację i dostosuje odpowiednie strategie leczenie. Diagnoza nadrważliwości wykonywana jest zawsze przez lekarza.
https://misophoniatreatment.com/wp-content/uploads/2014/06/A-MISO-S.pdf
