Osobowość borderline (ang. Borderline Personality Disorder BPD) to nie tylko aspekt trudności w bliskich relacjach. To również problemy, wewnętrzne wahania nastroju, nieoczekiwane zmiany celów życiowych, poczucie pustki i trudności z odnalezieniem sensu życia.
Osoba z osobowością borderline odczuwa emocje silniej niż przeciętny człowiek i potrzebuje więcej czasu na uspokojenie. Przy takiej chwiejności i często zaniżonej samoocenie osoby z BPD często mają trudność w radzeniu sobie z emocjami. Często przeżywają kryzysy w odniesieniu do nastroju, zachowania lub relacji interpersonalnych. Wiele z nich odczuwa pustkę i znudzenie. Przywiązują się mocno do innych, a potem wyrażają silną złość, kiedy uznają, że są ignorowane lub źle traktowani przez tych, od których są zależne.
Czym jest osobowość?
Osobowość najprościej możemy nazwać zbiorem cech osobowości. I choć brzmi to niepozornie, to właśnie wspomniane cechy sprawiają, że jesteśmy… sobą. Każda z nas ma przecież inny sposób bycia, postrzegania świata i wyrażania emocji. Każda posiada unikalną kombinację cech o różnym nasileniu. Jedna z nas jest więc bardziej otwarta na nowe doświadczenia i skłonna do podejmowania ryzyka, a inna mniej. Podobnie jest z inicjowaniem kontaktu z innymi ludźmi, sumiennym wykonywaniem powierzonych obowiązków, czy skłonnością do zawierania kompromisów.
Zaburzenie osobowości – co to oznacza?
Osobowość, czyli posiadane przez nas cechy, mają duży wpływ na to, jak myślimy, czujemy i reagujemy. Przekłada się to bezpośrednio na codzienne życie. Dobrze byłoby, gdyby nasze cechy sprzyjały odnalezieniu się w otaczającej rzeczywistości. Przede wszystkim chodzi tutaj o dopasowanie do wymagań życia społecznego i umiejętność nawiązywania satysfakcjonujących relacji. Można wtedy mówić o „odpowiednim przystosowaniu do środowiska”.
Co, gdy tak wcale nie jest? Co, gdy funkcjonowanie wśród ludzi staje się uciążliwe? Co, gdy cierpi życie rodzinne i zawodowe?
Zaburzenia osobowości to kategoria zaburzeń psychicznych charakteryzująca się stałymi, trwałymi wzorcami zachowania, myślenia i odczuwania. Wzorce upośledzają funkcjonowanie społeczne, zawodowe i inne najważniejsze obszary. Dla powstania zaburzeń osobowości bardzo istotne są okresy dziecięce i okresy adolescenckie.
Zaburzenia osobowości może nie tylko manifestować się konkretnymi objawami, ale także wpływać na różnorodne schorzenia i symptomy. Badania wskazują na powiązanie BPD z takimi problemami, jak zaburzenia odżywiania, uzależnienie od substancji czy próby samobójcze wśród młodzieży.
Czym jest zaburzenie osobowości borderline?
Liczby mówią, że zaburzenie borderline dotyczy od 1,4% do nawet 5,9% ludzi na świecie. Niestabilność jest kluczowym aspektem tego zaburzenia, wyraża się w niestabilności emocji, budowania relacji i własnej tożsamości. Trudności w tych sferach prowadzą zwykle do silnego pragnienia ucieczki od bolesnych emocji poprzez zachowania ryzykowne.
Osoba chwiejna emocjonalnie prezentuje określone cechy kliniczne. Specjaliści opierają się głównie na dwóch głównych systemach klasyfikacyjnych: amerykańskim DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) oraz ICD (International Classification of Diseases) opracowanym przez WHO. Według bardziej rozbudowanego DSM-5, BPD charakteryzuje się:
- obsesyjną obawą przed odrzuceniem,
- zmiennymi relacjami z ludźmi, przechodzącymi od idealizacji do deprecjacji,
- zniekształconym obrazem siebie,
- skłonnościami do samookaleczeń i impulsywnością,
- gwałtownymi zmianami emocjonalnymi,
- uczuciem pustki i trudnością w kontrolowaniu złości,
- dysocjacją, objawy dysocjacyjne
- okresową paranoją, mającą charakter psychotyczny.
Do zdiagnozowania BPD konieczne jest spełnienie co najmniej pięciu z powyższych kryteriów.
Diagnoza – jak rozpoznawać zaburzenie borderline?
Zaburzenie osobowości borderline może być trudne do zdiagnozowania. Dokładna ocena wymaga zwykle więcej niż jednej sesji i powinna być przeprowadzona przez profesjonalistę posiadającego wiedzę, szkolenie i umiejętności w zakresie oceny i psychologicznego leczenia zaburzeń osobowości.
Osoby z tym zaburzeniem czasami otrzymują błędną diagnozę np. zaburzenia dwubiegunowego, ponieważ czasami ten rodzaj chwiejności może wydawać się podobny. W rzeczywistości oba zaburzenia są bardzo różne i wymagają całkiem innego leczenia.
Pamiętaj jednak, że osobowość chwiejna emocjonalnie może współwystępować z:
- -zaburzeniem depresyjnym,
- fobia społeczna
- PTSD
- zaburzeniem odżywiania,
- zaburzeniem lękowym,
- uzależnieniem
- schizofrenią.
Współwystępowanie depresji z BPD, jest dość powszechne, oba zaburzenia mają pewne nakładające się objawy, które mogą komplikować diagnozę i leczenie. Wielu pacjentów z diagnozą BPD doświadcza także epizodów depresyjnych, zwłaszcza po rozstaniu (przeczytaj: depresja po rozstaniu). Badania wskazują, że większość osób z BPD doświadcza, co przynajmniej jednego epizodu depresyjnego w swoim życiu.
Borderline – objawy. Czym jest osobowość borderline?
Borderline, inaczej osobowość z pogranicza lub osobowość chwiejna emocjonalnie posiada charakterystyczne cechy.
Impulsywność
Jedną z cech charakterystycznych jest duża impulsywność. Osoba z zaburzeniami z pogranicza działa bowiem pod wpływem chwili i nie zastanawia się nad konsekwencjami. Podejmuje decyzje spontanicznie, kierując się przeżywanymi emocjami. Później często żałuje swoich nieprzemyślanych zachowań i pochopnie wypowiedzianych słów.
Skłonność do ryzykownych zachowań
Kolejną cechą wyróżniającą jest poszukiwanie stymulacji i rozładowywanie nieprzyjemnych emocji, poprzez ryzykowne zachowania. Najczęściej pojawiają się tutaj samookaleczenia, sięganie po środki psychoaktywne, niekontrolowane wydawanie pieniędzy, zakupoholizm, hazard, przygodny seks i łamanie przepisów drogowych.
Poczucie niespełnienia
Zaburzenie borderline to również chroniczna pustka. Osoba z zaburzeniem osobowości nie wie, co jest dla niej ważne i w jakim kierunku chce podążać. Często zmienia swoje pragnienia i życiowe cele, porzucając to, czym zajmowała się wcześniej. Nie czuje się spełniona i obawia się, że nigdy nie uda jej się odnaleźć sensu życia.
Objawy osobowości charakterystyczne dla osobowości borderline
- podejmowanie gorączkowych działań, które mają na celu uniknięcie porzucenia, oczekiwanie, regularnych zapewnień partnera o jego zaangażowaniu i miłości,
- niestabilność emocjonalna, chwiejność emocjonalna, zmienność emocji, rozdrażnienie,
- podejmowanie impulsywnych zachowań,
- niechęć do angażowania się w działania, których efekty widać dopiero po pewnym czasie,
- zmienny obraz siebie, własnych celów i preferencji,
- niskie poczucie własnej wartości, które wpływa dodatnio na zachowania autoagresywne np. samookaleczenie
Przyczyny borderlinie – teoria biopsychospołeczna
Model biopsychospołeczny to holistyczne podejście do rozumienia zdrowia psychicznego i choroby. Model uwzględnia biologiczne, psychologiczne i społeczne czynniki wpływające na zdrowie ludzi. Ten model jest często stosowany w celu wyjaśnienia przyczyn zaburzeń psychicznych, w tym zaburzenie osobowości borderline.
Model biopsychospołeczny podkreśla, że różne czynniki: biologiczne, psychologiczne i społeczne współdziałają i wzajemnie na siebie wpływają, prowadząc ostatecznie do rozwoju zaburzeń psychicznych. W modelu można wyróżnić:
Czynniki Biologiczne
Genetyka. Badania sugerują, że BPD może mieć pewne podłoże genetyczne. Osoby mające krewnego pierwszego stopnia ponoszą większe ryzyko rozwoju tego zaburzenia.
Neurobiologia. Możliwe są pewne zmiany w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za regulację emocji i impulsywność.
Nieprawidłowości neuroprzekaźników. Pewne nieprawidłowości w układzie neurotransmiterów mogą przyczyniać się do objawów BPD.
Czynniki Psychologiczne
Trauma. Wielu pacjentów z BPD doświadczyło traumatycznych wydarzeń w dzieciństwie, takich jak fizyczne lub seksualne nadużycia, zaniedbanie czy utrata opiekuna.
Dysfunkcyjne style przywiązania. Wczesne problemy w relacjach z opiekunami mogą prowadzić do niepewnych, lękowych lub unikających stylów przywiązania, które mogą przyczyniać się do zaburzeń osobowości w późniejszym życiu.
Dysregulacja emocjonalna. Ta grupa pacjentów często ma trudność z regulacją emocji. Wynika to zarówno z wczesnych doświadczeń życiowych, jak i biologicznych predyspozycji. Wysoka reaktywność emocjonalna, rozumiana jest jako tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje, które wyraża się w dużej wrażliwości i niskiej odporności.
Czynniki Społeczne
Środowisko rodzinne. Dysfunkcyjne środowisko rodzinne, takie jak brak stabilności, konflikty czy brak wsparcia, może przyczyniać się do rozwoju nieprawidłowych struktur osobowości.
Kulturowe i społeczne normy. Społeczne oczekiwania dotyczące zachowania, emocji i relacji mogą wpływać na objawy zaburzenia osobowości.
Doświadczenia z rówieśnikami, takie jak odrzucenie, drwiny czy nękanie, mogą również wpływać na rozwój zaburzenia.
Borderline w związku
Związek z osobą z zaburzeniem z pogranicza jest często intensywny, lecz krótki. Z początku wszystko wydaje się idealne. Bajka szybko jednak dobiega końca, bo wkracza do niego zaborczość, lęk przed zdradą, zazdrość, czasem przekraczanie granic i próby kontroli. A to wszystko przez obawę, że osoba z pogranicza zostanie znowu sama.
Łatwo można sobie wyobrazić, jak silny hamulec dla związku stanowi lęk przed porzuceniem. Gdy jesteśmy przekonane, że prędzej czy później druga osoba nas zostawi, to nie myślimy o niczym innym. Stajemy się podejrzliwe i obsesyjnie. Pozwalamy lękowi przesłonić naszą relację, a przez to skazujemy ją na porażkę.
„Nie mogę zaufać” – największy problem zaburzenia borderline
To nie tak, że osoby z borderline nie pragną miłości, bardzo chcą odnaleźć w drugiej osobie bezpieczną przystań, czuć bliskość, żyć szczęśliwie. Ich główny problem polega na tym, że nie potrafią zaufać, czują ogromny lęk przed bliskością. Boją się, że im bardziej się otworzą, tym później mocniej zaboli je ostateczne rozstanie. Częstą w głębi mają przekonanie, o niezasługiwaniu na miłość, dlatego zagrożenie utraty jest dla nich tak prawdopodobne.
Odgradzają się więc niewidzialnym murem, którego nie sposób przebić. Same nie dopuszczają partnera „zbyt” blisko siebie”, lecz równocześnie domagają się od niego zapewnień o stałości i niezmienności uczuć.
Chwiejna emocjonalnie, czyli droga od miłości do nienawiści
Zaburzenia osobowości z pogranicza to również brak poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji w związku. Bycie w bliskiej relacji z taką osobą wiąże się z przechodzeniem z jednej skrajności w drugą. Najpierw występuje idealizacja („mój partner to najcudowniejszy człowiek na świecie”). Wystarczy jednak jedna kłótnia, drobne spóźnienie czy odwołanie umówionego spotkania, by wszystko odwróciło się o 180 stopni.
Dynamika takiego związku jest na ogół tak intensywna, że mało kto jest w stanie do niej przywyknąć. Przejścia od ekscytacji do rozpaczy i od miłości do nienawiści powtarzają się cyklicznie. Partnerzy czują się tym przytłoczeni i zmęczeni. Takie wahania w związku zwiększają potencjalne ryzyko rozstania.
Zaburzenie osobowości typu borderline u mężczyzn
Nie tylko kobiety cierpią na zaburzenie osobowości typu borderline. Choć BPD jest częściej diagnozowane u kobiet, mężczyźni również mogą cierpieć na to zaburzenie. Mężczyźni z BPD mogą mieć nieco inne objawy niż kobiety. Mężczyźni mogą częściej wykazywać objawy takie jak: impulsywność, gniew, problem z kontrolą agresji oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych. Objawy borderline u mężczyzn może być trudniejszy do zdiagnozowania, ponieważ mogą być mylone z innymi zaburzeniami, takimi jak: ADHD czy choroba dwubiegunowa.
Leczenie BPD u mężczyzn jest podobne jak u kobiet i może obejmować terapię indywidualną, terapię grupową oraz farmakoterapię.
Osobowść typu borderline – choroba czy zaburzenie?
Zaburzenia osobowości borderline nie można przyrównać je do przeziębienia i podawać środki mające na celu usunięcie wszystkich niepożądanych objawów. Borderline jest zaburzeniem osobowości, a nawet mimo najszczerszych chęci nie da się całkowicie zmienić poszczególnych cech ludzkiej osobowości.
To jednak nie oznacza, że nie da się zrobić nic. Wdrożenie odpowiednich metod niesie ze sobą dużą szansę na poprawę komfortu życia. Innymi słowy, nie da się całkowicie wyeliminować objawów zaburzenia z pogranicza, ale można je zminimalizować.
Pacjent emocjonalny, czyli etykietyzacja osób z borderline
Etykietyzacja (stygmatyzacja) odnosi się do procesu, w którym osoba lub grupa jest definiowana przez pewną cechę, lub atrybut, który jest postrzegany jako negatywny lub niepożądany przez społeczeństwo. Etykietyzacja może prowadzić do uprzedzeń, dyskryminacji i izolacji jednostki. Etykietowanie wpływa negatywnie na proces leczenia i dochodzenie do zdrowia.
Osoby z borderline nie wykazują wyłącznie wahań nastroju i wybuchów złości. To często wspaniałe osoby, które po prostu nie potrafią zarządzać sobą i swoim życiem. Wiele osób z tego rodzaju trudnościami ma wiele pozytywnych cech:
- Osoby z borderline często odczuwają emocje głęboko i intensywnie. Może to prowadzić do głębokiej empatii, współczucia i zdolności do głębokich więzi emocjonalnych z innymi ludźmi.
- Kreatywność, często wykazują się wyjątkową kreatywność, która może przejawiać się w sztuce, pisaniu, muzyce czy innych formach ekspresji.
- Pasja, gdy osoba angażuje się w ważne dla niej działanie, robi to z pełnym zaangażowaniem i pasją.
- Wysoka wrażliwość, choć ta cecha czasami może być trudna do zarządzania, może też prowadzić do głębszego zrozumienia innych, a także większej świadomości własnych uczuć i potrzeb.
- Elastyczność myślowa, osoby z BPD mogą być bardziej otwarte na nowe pomysły i perspektywy, co może czynić je bardziej elastycznymi w myśleniu.
- Odporność. Mimo trudności, z którymi się borykają, wiele osób z BPD posiada niesamowitą zdolność do przetrwania i adaptacji w obliczu przeciwności.
Osobowość borderline – test
Pamiętaj, internetowy test nigdy nie przyniesie jednoznacznej odpowiedzi i nie będzie mógł równać się specjalistycznej diagnozie. Może jednak stanowić drobną pomoc, która skłoni nas do zastanowienia się nad tym, jak funkcjonujemy.
Przeczytaj uważnie poniższe pytania i na każde z nich udziel odpowiedzi: “Tak” lub “Nie”:
- Czy Twoje związki są intensywne i burzliwe?
- Czy często doświadczasz wahań nastroju?
- Czy panicznie boisz się odtrącenia i porzucenia przez bliskich?
- Czy przeżywając silne emocje, czujesz, że tracisz kontakt z rzeczywistością?
- Czy dokonywałaś samookaleczeń lub groziłaś komuś, że to zrobisz?
- Czy masz poczucie, że nie wiesz, kim właściwie jesteś, czego oczekujesz od życia i czym się interesujesz?
- Czy często zdarza Ci się podejmować ryzykowne lub szkodliwe dla zdrowia zachowania (na przykład sięgasz po substancje psychoaktywne, łamiesz przepisy drogowe, wpadasz w wir niekontrolowanych zakupów)?
Jeśli większość Twoich odpowiedzi okazała się twierdząca i podejrzewasz u siebie borderline, to warto skonsultować się z profesjonalistą – psychoterapia online.
Żeby upewnić się w swoich przypuszczeniach, koniecznie trzeba udać się do specjalisty. Podczas wizyty szczegółowo oceni występujące objawy, historię życia pacjenta. Wykorzysta przy tym obowiązujące kryteria diagnostyczne: DSM-5 lub ICD-11.
Borderline – jak żyć?
Idziemy do specjalisty, przeprowadzona zostaje diagnozę. W końcu słyszymy: „borderline”. Co teraz?
Teraz przychodzi czas na podarowanie sobie uwagi i zrozumienia. Czas na wdrożenie odpowiednich Pamiętaj borderline to nie wyroka, nie musimy być skazane na cierpienie. Najważniejsze jest podjęcie działania. Sama musisz zrobić ten pierwszy krok i wejść na ścieżkę prowadzącą do samoakceptacji, zrozumienia swoich potrzeb i przepracowania tego, co jest dla Ciebie najtrudniejsze.
“Skąd wzięło się u mnie borderline?”
Po otrzymaniu diagnozy możemy zastanawiać się, dlaczego w ogóle pojawiły się u nas zaburzenia typu borderline. Czy w czymś zawiniłyśmy? Mogłyśmy temu zapobiec? Warto jednak zdać sobie sprawę, że kształtowanie się osobowości zależy od wielu czynników, często niezależnych od nas. Istotną rolę odgrywa genetyka i środowisko, w którym dorastamy. Nie warto więc zadręczać się pytaniami i obarczać odpowiedzialnością za to, że mamy borderline. To nie jest twoja wina.
Metody leczenia bordeline
Leczenie zaburzenia osobowości typu borderline (BPD) może być długotrwałym procesem, wymagającym indywidualnego podejścia i zintegrowanej opieki. Oto niektóre powszechnie stosowane strategie i metody leczenia:
- Terapia indywidualna
Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Jest to specjalistyczna forma terapii skoncentrowana na nauczaniu umiejętności radzenia sobie z silnymi emocjami, napięciem i impulsywnością.
Terapia schematów. Koncentruje się na identyfikacji i zmianie niezdrowych schematów (głęboko zakorzenionych przekonań i zachowań).
- Terapia grupowa
Grupy wsparcia. Mogą oferować wsparcie grupowe i nauczyć umiejętności radzenia. Grupy umiejętności DBT skoncentrowane są na nauczaniu konkretnych umiejętności, związanych na przykład z regulacją emocji.
- Leki
Chociaż nie istnieją leki leczące borderline, farmakoterapia bywa wdrażana w celu łagodzenia konkretnych objawów lub współwystępujących zaburzeń. Lekarz psychiatra może wprowadzić leczenie mające na celu farmakologiczne, mające na celu stabilizację nastroju, redukcję objawów depresyjnych, kontrolę impulsywności czy zmniejszenie objawów lękowych. Najczęściej stosowane w tym celu leki to:
- Antydepresanty (SSRI, SNRI). Mogą być stosowane w leczeniu objawów depresji, które często współwystępują z BPD. Przykłady to fluoksetyna (Prozac), paroksetyna (Paxil) czy wenlafaksyna (Effexor XR).
- Stabilizatory nastroju. Mogą pomóc w kontroli gwałtownych zmian nastroju oraz impulsywności. Przykłady to lamotrygina (Lamictal) czy walproinian sodu (Depakote).
- Leki przeciwspychotyczne. Mogą być stosowane do kontrolowania objawów, takich jak paranoja, rozdrażnienie lub impulsywność. Przykłady to: kwetiapina (Seroquel), olanzapina (Zyprexa) czy aripiprazol (Abilify).
Terapia schematów w leczeniu BPD
Terapię schematu jest skuteczna w leczeniu zaburzeń osobowości. To integracyjne podejście, które łączy terapię poznawczą, teorię przywiązania, Stosowane techniki obejmują: określenie własnych potrzeb, rozpoznanie głównych schematów oraz trybów, identyfikacja głównych sposobów radzenia.
Pierwszy krok w terapii schematu, według Jacoba i współpracowników (2019), to zrozumienie źródła naszych negatywnych uczuć w kontekście przeszłości. Po ich zidentyfikowaniu terapeuta korzysta z różnorodnych technik, aby zmieniać niekorzystne wzorce poznawcze, ale również emocjonalne. Poza wykorzystaniem elementów poznawczych i behawioralnych terapeuta pracuje na przetworzeniu trudnych emocji przez pacjenta. Główną rolę pełnią tu metody doświadczeniowe, takie jak: reskrypcja wyobrazeniowa, dialog między krzesłami. W terapii schematu metody oparte na emocjach mają dodatkowy cel. Dla osób z BPD często najczęściej stsowaną strategią jest unikanie, zwłaszcza unikanie trudnych uczuć. Używanie metod bazujących na doświadczeniu pomaga pacjentom w nauce akceptacji emocji.
Leczenie Borderline – wymiar emocjonalny i odzyskanie nadziei
Jak już wiemy, osobowość borderline z trudem buduje zdrowe więzi z innymi. Tymczasem skuteczność psychoterapii zależy w dużej mierze właśnie od relacji pomiędzy pacjentką i terapeutką.
Dlaczego odgrywa to tak ważną rolę? Ponieważ lepiej czujemy się, rozmawiając z kimś, kogo darzymy zaufaniem. Gdy podczas sesji towarzyszy nam poczucie bezpieczeństwa, swobodniej wyrażamy myśli i dzielimy się doświadczeniami, nawet tymi bolesnymi, o których wolałoby się zapomnieć.
Psychoterapia to głębokie poszukiwania przyczyn naszych zachowań. To także rozmowy o emocjach i towarzyszących nam lękach. To nie tak, że już na pierwszej sesji zostaniemy rzucone na głęboką wodę. Do poruszenia trudniejszych tematów potrzebny jest czas, gotowość oraz wykształcenie się wspomnianej relacji z psychoterapeutką. Bez tego nie uda nam się pójść naprzód i odkryć tego, co skryte głęboko w naszej psychice.
Borderline – leczenie. Jak terapia schematów pomaga osobom z borderline?
W terapii dla osób z BPD priorytetem jest redukcja zachowań autoagresywnych. Gdy najbardziej ryzykowne zachowania zostają pod kontrolą, terapeuta może przystąpić do głębszej pracy nad poprawą jakości życia pacjenta. Bazując na pracach Anouda Arntza (2016), główne obszary terapeutycznego działania obejmują:
- Zmniejszenie objawów charakterystycznych dla zaburzenia osobowości borderline, takich jak: problemy relacyjne, lęk przed opuszczeniem czy niestabilność emocjonalna.
- Wspieranie pacjenta w poczuciu bezpieczeństwa, w przeżywaniu i wyrażaniu emocji oraz w nawiązywaniu głębokich relacji.
- Pomoc w osiąganiu satysfakcji z życia osobistego i społecznego.
W pracy terapeutycznej pacjenci uczą się umiejętności, związanych z:
- Regulacją emocji. Osoby z BPD często zmagają się z intensywnymi i niestabilnymi uczuciami. Pacjenci uczą się, jak tolerować trudne emocje i nie reagować na nie impulsywnie.
- Umiejętnościami interpersonalnymi. Osoby z BPD często mają problemy z zaufaniem. Terapia powinna pomóc im w nawiązywaniu zdrowych relacji, bazując na wzorcowym zachowaniu terapeuty.
- Zwiększeniu poczucia tożsamości. Pacjenci z borderline mogą zmagać się z niestabilnym obrazem siebie. Jednym z najważniejszych celów terapii jest pomoc w zbudowaniu bardziej spójnego i pozytywnego poczucia własnej tożsamości.
- Tolerowaniu dyskomfortu. Pacjenci uczą się, jak akceptować siebie i swoje uczucia, bez chęci zmiany otaczającej rzeczywistości.
- Pacjenci powinni rozwijać umiejętności, które pomogą im kontrolować własne myśli, zachowania i emocje, budując wyższy poziom adekwatności i dopasowania do wymagań środowiskowych.
Terapia jest procesem, który wymaga zaangażowania i cierpliwości zarówno od pacjenta, jak i terapeuty. Wybór odpowiednich metod terapeutycznych jest kluczowy dla efektywnego leczenia terapeutycznego. Pamiętaj, zaburzenie borderline można skutecznie leczyć.
Bibliografia:
Cierpiałkowska L. (2009). Psychopatologia. Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Krzysztof-Świderska A., Małek D. (2022). Osobowość typu borderline w ICD-11 i DSM-5 – relacyjna natura kryteriów zaburzenia. Psychiatria i Psychologia Kliniczna 22 (3), s. 175–179.
Mandal E., Kocur D. (2013). Makiawelizm i taktyki manipulacji podejmowane przez pacjentów z zaburzeniami osobowości typu borderline w życiu codziennym i podczas terapii. Psychiatria Polska 13 (4), s. 667-678.
Strelau J., Doliński D. (2008). Psychologia. Tom 1. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
Arntz A. (2019). Terapia schematów w praktyce. Praca z trybami schematów. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
