Wypalenie zawodowe to psychologiczna reakcja na chroniczny stres, wynikający z obciążeń zawodowych. To poważny problem, który dotyka coraz większą grupę ludzi. Dowiedz się, czym jest wypalenie zawodowe, wykonaj wstępny test oraz poznaj rozwiązania.
Wypalenie zawodowe – stres zawodowy
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, termin wypalenia zawodowego był tematem tabu. Podjęcie jakichkolwiek działań oznaczało przyznanie się do tego, że nawet profesjonaliści mogą postępować nieprofesjonalnie. Od tego czas wiele się zmieniło, badacze i inni specjaliści potwierdzili syndrom wypalenia zawodowego (ang. burnout). Jest on powszechnie rozpoznawanym zjawiskiem.
Wypalenie zawodowe odnosi się do stresu zawodowego, który ma charakter długotrwały. Choć nie jest jednostką chorobową, może mieć poważne konsekwencje indywidualne, społeczne i organizacyjne. Jedną z najpoważniejszych konsekwencji wypalenia zawodowego jest depresja.
Według WHO charakterystyczne dla wypalenia zawodowego jest:
- uczucie wyczerpania,
- dystans mentalny do pracy, negatywizm lub cynizm,
- mniejsza skuteczność zawodowa
Jeśli chcesz przeczytać więcej na temat objawów, przeczytaj – wypalenie zawodowe
Czym jest wypalenie zawodowe? Maslach stadia wypalenia zawodowego
Według Christine Maslach wypalenie zawodowe przebiega stopniowo, wedle następującego schematu:
- Wyczerpanie emocjonalne – pojawia się zmęczenie fizyczne, występuje przykre reakcja organizmu, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bóle głowy, problemy ze snem, chroniczne zmęczenie, osłabienie układu immunologicznego. Obowiązki zawodowe stają się przytłączające. Sprzyja to ograniczaniu kontaktu z klientami lub pacjentami. Wyczerpanie innymi, powoduje zwiększanie przerw w pracy.
- Depersonalizacja – przejawia się poprzez dystansowanie się fizyczne lub psychiczne w stosunku do swoich klientów, lub pacjentów.
- Brak poczucia osobistych osiągnięć i kompetencji w związku z wykonywaniem pracy. Przejawia się w przeświadczenie o własnej niekompetencji i braku kontroli nad sprawami zawodowymi. Występują trudności w koncentracji na problemie i opanowywaniu emocji oraz niezadowolenie i niechęć do wykonywanej pracy.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Najczęstsze przyczyny wypalenia zawodowego to:
- Nadmierne wymagania w pracy. Zbyt duże obciążenie pracą, wymagające terminy, ilość pracy i brak kontroli nad czasem pracy.
- Brak wsparcia społecznego. Brak wsparcia od kolegów, przełożonych lub partnerów biznesowych może prowadzić do izolacji i wzrostu stresu.
- Niewłaściwe zarządzanie. Zarządzanie oparte na nadmiernym nadzorze, brak jasnych celów, brak uznania za osiągnięcia i brak możliwości rozwoju zawodowego.
- Niesprawiedliwość organizacyjna. Niesprawiedliwe traktowanie, preferowanie niektórych pracowników, brak uczciwości w nagradzaniu zaangażowania, mogą powodować frustrację i cynizm.
- Brak uznania za pracę. Brak docenienia wysiłków i sukcesów w pracy może prowadzić do poczucia bezwartościowości.
- Niewłaściwe dopasowanie do pracy. Brak odpowiednich umiejętności lub kompetencji do wykonywanej pracy może prowadzić do poczucia niekompetencji i frustracji.
- Monotonia i brak urozmaicenia. Wykonywanie powtarzalnych zadań bez możliwości wprowadzenia zmian może prowadzić do poczucia znudzenia i utraty zainteresowania pracą.
- Niedostateczny balans między pracą a życiem prywatnym. Przekraczanie granic między życiem zawodowym a osobistym, brak czasu dla siebie i swoich bliskich.
- W przypadku zawodów, związanych z pomaganie np. lekarz, psychoterapeuta, ratownik, pielęgniarka – częsta ekspozycja na cudzą traumę i cierpienie.
Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (KWZ)
Wykonaj test na wypalenie zawodowe. Sprawdź, jak często miewasz takie odczucia jak podane niżej?
Dla wyrażenia tej częstości posłuż się następującą skalą:
0 – Nigdy
1 – Kilka razy w roku
2 – Raz w miesiącu
3 – Kilka razy w miesiącu
4 – Raz w tygodniu
5 – Kilka razy w tygodniu
6 – Codziennie
- _________ Moja praca sprawia, że czuję się emocjonalnie wyczerpany/a.
- _________Pod koniec dnia pracy czuję się „wykończony”.
- _________Gdy wstaję rano, czuję się zmęczony/a, kiedy muszę stanąć wobec kolejnego dnia intensywnej pracy.
- _________Z łatwością orientuję się, jaki stosunek do różnych spraw mają osoby, z którymi pozostaję w kontaktach zawodowych.
- _________Łapię się na tym, że traktuję niektóre osoby w pracy rutynowo, przedmiotowo, obojętnie.
- _________Codzienna praca z ludźmi jest dla mnie naprawdę stresująca.
- _________Bardzo skutecznie rozwiązuję problemy z ludźmi, z którymi mam kontakty zawodowe
- _________Praca moja sprawia, że czuję się „wypalony/a”.
- _________Sądzę, że poprzez moją pracę wpływam pozytywnie na życie innych ludzi.
- _________Stałem się bardzo chłodny dla ludzi od chwili, kiedy podjąłem/podjęłam pracę.
- _________Obawiam się, że ta praca czyni mnie niewrażliwym emocjonalnie.
- _________Sądzę, że jestem bardzo energiczny/a.
- _________Praca moja sprawia, że czuję się sfrustrowany/a.
- _________Czuję, że zbyt ciężko pracuję zawodowo.
- _________Tak naprawdę to wszystko mi jedno, co się dzieje z osobami, z którymi mam kontakty zawodowe.
- _________Bezpośrednia praca z ludźmi jest dla mnie zbyt stresująca.
- _________Z łatwością potrafię stworzyć nastrój odprężenia u osób, z którymi mam kontakty zawodowe.
- _________Bezpośrednia praca z ludźmi dodaje mi sił i energii.
- _________To czego dokonałem w tej pracy, warte było zachodu.
- _________Czuję, że jestem u kresu wytrzymałości.
- _________Problemy emocjonalne w mojej pracy rozwiązuję bardzo spokojnie.
- _________Sądzę, że osoby, z którymi mam kontakty zawodowe, obciążają mnie odpowiedzialnością za niektóre ze swoich problemów.
Wyniki – test
0–19 punktów – nie doświadczasz objawów wypalenia zawodowego.
20–39 punktów – wypalenie zawodowe raczej Ciebie nie dotyczy, jednak bądź czujna/czujny. Możesz niekiedy odczuwać nadmierne zmęczenie lub frustracje, jednak jesteś w stanie z nim sobie samodzielnie poradzić.
40–59 punktów – istnieje duże prawdopodobieństwo, że problem wypalenia zawodowego, dotyczy Ciebie. Nie jest to zaawansowane stadium, jednak ten stan będzie się pogłębiał, jeśli nie podejmiesz środków ochronnych.
Powyżej 60 punktów – doświadczasz zdecydowanej większości objawów wypalenia zawodowego, w bardzo dużym nasileniu. Zdecydowanie powinnaś/powinieneś zgłosić się po pomoc.
Osoby narażone na wypalenie zawodowe
Weź pod uwagę wszystkie czynniki, które mogą wpływać na Twoje wypalenie. Minimalizowanie ryzyka wypalenia zawodowego powinno uwzględniać analizę wszystkich źródeł. Im szybciej rozpoznasz i zareagujesz na pierwsze symptomy wypalenia, tym szybciej wrócisz do równowagi. Poszukuj rozwiązań, korzystaj z pomocy innych (współpracowników, przełożonych, specjalistów). Bądź kreatywna, nie bój się zmian, nie ma sytuacji bez wyjścia. Zadbaj o swój odpoczynek, regenerację, dostarczaj sobie dużo pozytywnych emocji.
Leczenie wypalenia zawodowego
Współpraca z coachem czy psychoterapeutą, w kontekście problemu wypalenia, jest różna w zależności od tego, czy celem pracy jest zapobieganie, czy już konkretne interwencje.
Ważnym aspektem pracy psychoterapeutycznej jest praca nad regulacją emocjonalną oraz zmian nawyków w obszarach praca – odpoczynek. Sfera pracy i związana z nią zmiana zachowań może być trudna u osób z wysokim poziomem perfekcjonizmu. Praca nad zmniejszeniem standardów, zwolnieniem w codziennym życiu (slow life) może być jednym z głównych celów oddziaływań psychoterapeutycznych.
Regulacja emocjonalna ważna będzie w przypadku osób z wysokim neurotyzmem – mających tendencje do przeżywania większej ilości negatywnych emocji, zamartwiania się i mniejszą odpornością na stres.
Coach może pomóc Ci w rozwoju zdrowszych mechanizmów radzenia sobie ze stresem i presją zawodową. Ważnym aspektem współpracy z coachem będzie rozwijanie umiejętności planowania i ustalania celów krótkoterminowych i długoterminowych. Pomocna, może okazać się poprawa umiejętności komunikacyjnych, radzenie sobie z konfliktami i budowanie zdrowszych relacji w miejscu pracy.
Jeśli zmagasz się z wypaleniem zawodowym, zadbaj o swoje zdrowie i umów spotkanie – psychoterapia online i coaching online.
Bibliografia:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19802645/
